سند تازه راهبرد امنیت ملی ایالات متحده که توسط کاخ سفید منتشر شده، نمایانگر تغییر مهمی در سیاست خارجی آمریکاست. این سند، نخستین راهبرد رسمی دونالد ترامپ در دوره جدید ریاست جمهوری او، نشان میدهد آمریکا قصد دارد با کاهش تمرکز بر بحرانهای سنتی خاورمیانه و تقویت حضور در نیمکره غربی، نقش خود در جهان را بازتعریف کند.
خاورمیانه؛ کاهش بحران یا مدیریت تهدید؟
یکی از نکات برجسته سند، کاهش اولویت خاورمیانه در سیاست خارجی آمریکاست. براساس راهبرد منتشر شده روزهایی که منطقه خاورمیانه محور اصلی تصمیمات واشنگتن بود، به پایان رسیده است. با این حال، راهبرد جدید، منافع حیاتی آمریکا در خلیج فارس، دریای سرخ و تنگه هرمز را همچنان پابرجا دانسته و امنیت اسرائیل را به عنوان اولویت مستمر حفظ کرده است. در این راهبرد سوریه نیز باید با حمایت آمریکا و دیگر شرکا به بازیگری مثبت و پایدار در منطقه تبدیل شود. بر این اساس رویکرد جدید آمریکا در قبال خاورمیانه بر مدیریت تهدیدها با ابزارهای دیپلماتیک، اقتصادی و محدود نظامی، بدون ورود به دههها جنگ بیثمر ملتسازی استوار شده است.
ایران؛ محور بیثباتی یا تهدید قابل مدیریت؟
در این سند راهبردی سه بار به طور صریح به نام کشورمان اشاره شده و ایران «مهمترین عامل بیثباتی در منطقه» معرفی شده است؛ با این حال سند ادعا میکند که ایران در دو سال گذشته و پس از اقدامات اسرائیل و عملیات «چکش نیمهشب ترامپ علیه برنامه هستهای ایران» تضعیف شده است. راهبرد امنیت ملی تأکید میکند یکی از منافع حیاتی واشنگتن «جلوگیری از افتادن منابع انرژی خلیج فارس به دست یک دشمن آشکار» و تضمین باز ماندن تنگه هرمز است و همچنین ادعا میکند ترامپ طی دوره حضور خود توانسته میان چند طرف درگیر از جمله «ایران و اسرائیل» توافق ایجاد کند.
گسترش توافقهای ابراهیم و فرصتهای اقتصادی
راهبرد تازه آمریکا بر گسترش توافقهای ابراهیم به کشورهای دیگر منطقه و فراتر از آن تأکید دارد و خاورمیانه را به محلی برای شراکت، سرمایهگذاری و توسعه صنایع فراتر از نفت و گاز، ازجمله انرژی هستهای، هوش مصنوعی و فناوریهای دفاعی تبدیل میکند. مسیر سیاسی کنونی اسرائیل و فلسطین به مراحل نزدیک به حل و فصل رسیده و فرصت جدیدی برای تثبیت امنیت و توسعه اقتصادی ایجاد شده است.
نیمکره غربی و متمم ترامپ
نگاهی گذرا به سند جدید حاکی از آن است که این سند بازتعریفی از دکترین مونرو ارائه میدهد به این معنی که آمریکا قصد دارد حضور نظامی خود در نیمکره غربی را تقویت کند تا با مهاجرت، قاچاق مواد مخدر و نفوذ قدرتهای رقیب مقابله کند. امنیت مرزی و کنترل زیرساختهای حیاتی از اولویتهای واشنگتن تلقی شده و هرگونه همکاری مشروط به کاهش نفوذ دشمنان خارجی است.
اروپا، روسیه و چین
سند راهبردی جدید نگاه انتقادی صریحی به اروپا دارد و آن را در حال زوال تمدنی معرفی میکند، اما روابط آمریکا با اروپا را همچنان برای مدیریت بحرانهای جهانی حائز اهمیت میداند. در عین حال، تعاملات با روسیه و چین را در اولویت قرار میدهد؛ بر این اساس آمریکا میکوشد با مدیریت نفوذ این قدرتها، منابع خود را برای چالشهای استراتژیک در آسیا، بهویژه تایوان و دریای چین جنوبی، حفظ کند.
جمعبندی
سند راهبرد امنیت ملی ترامپ نشان میدهد آمریکا با کاهش تمرکز بر بحرانهای سنتی خاورمیانه و تقویت حضور در نیمکره غربی، سیاست خارجی خود را بازتعریف کرده است. ایران همچنان در مرکز توجه قرار دارد، اما رویکرد جدید بر مدیریت تهدیدها، دیپلماسی و حمایتهای محدود نظامی تأکید دارد.
گسترش توافقهای ابراهیم، امنیت اسرائیل، بازتعریف نقش سوریه، مقابله با نفوذ چین و روسیه و بازنگری در تعامل با اروپا، تصویری از سیاست خارجی آمریکا ارائه میدهد که کمتر مبتنی بر جنگهای پرهزینه و بیشتر متکی بر ابزارهای چندجانبه، اقتصادی و دیپلماتیک است.
نظر شما