لایحه بودجه ۱۴۰۵ با وجود رویکرد بهشدت انقباضی، تغییرات مهمی را در وضعیت یارانهها و برخی موضوعات اقتصادی با چاشنی حذف چهار صفر رقم زده است. لازم به ذکر است که پس از تصویب قانون حذف چهار صفر از پول ملی، اول آذرماه برای اجرا ابلاغ شد و مهلت دو سالهای برای اجرای تدریجی آن در نظر گرفته شده است. از این منظر، انتشار لایحه بودجه ۱۴۰۵ بر این اساس و با حذف چهار صفر و جایگزینی ریال جدید به جای ریال قدیم، گام نخست در اجرای قانون حذف چهار صفر محسوب میشود، اگرچه این مسئله در شروع کار و در مراجعه به متن لایحه بودجه، مخاطب را کمی دچار سردرگمی میکند. به همین دلیل در این گزارش ارقام براساس ریال قبلی اعلام میشود. در هر حال مرور مهمترین جزئیات لایحه بودجه ۱۴۰۵ خالی از لطف نیست.
کاهش ۴۵ درصدی بودجه واقعی
لایحه بودجه ۱۴۰۵ با رقم بیش از ۱۴هزار همت شامل ۵ هزار و ۹۵۴ همت بودجه عمومی و ۸ هزار و ۸۹۷ همت بودجه شرکتهای دولتی است. آنچه مهم است بودجه عمومی است که بدون احتساب بودجه اختصاصی دستگاهها رشد ۳/۵درصدی نسبت به سال گذشته داشته و با توجه به تورم ۵۰درصدی فعلی به منزله کاهش ۴۵درصدی سطح واقعی بودجه است.
معمای درآمد نفت
در نگاه نخست، اتکای بودجه ۱۴۰۵ به درآمد نفت کاهش شدیدی داشته است. به گونهای که منابع حاصل از نفت در بودجه ۲۶۳ همت پیشبینی شده که نسبت به رقم ۶۰۴ همت لایحه بودجه ۱۴۰۴، کمتر از نصف شده است. با این حال باید توجه داشت در لایحه بودجه ۱۴۰۴، نفت با احتساب برداشت ۵۴۱ همت از سهم صندوق توسعه ملی هزار و ۱۴۵ همت بود که البته در سالهای اخیر واگذاری نفت به برخی دستگاهها در عوض مطالبات آنها نیز موجب شده سهم واقعی نفت در بودجه مبهم باقی بماند. از این نظر در لایحه بودجه ۱۴۰۵ علاوه بر ۲۶۳ همت درآمد نفتی که به طور مستقیم در بودجه آمده، ۵۹۳ همت نیز از سهم صندوق توسعه برداشت شده است. علاوه بر این ۵۷۲ همت نیز از منابع حاصل از اصلاح نرخ ارز ترجیحی (حذف ارز ۲۸هزارو۵۰۰) پیشبینی شده که به صورت جمعی - خرجی در اختیار دولت قرار میگیرد. البته این رقم در رقم کلی بودجه نیامده است. با این حال بخش دیگری از درآمد نفت نیز در سرفصلهای مربوط به تهاتر با برخی دستگاههای داخلی برای پروژههای آنها صرف شده که موجب شده است رقم نفت در بودجه چندان شفاف نباشد.
از لایحه بودجه ۱۴۰۵، برداشت میشود، برداشت گامهای مهم در مسیر آزادسازی نرخ ارز، تبدیل یارانه گندم به اعتبار کالابرگ و افزایش قیمت فراوردههای نفتی است. در لایحه بودجه منابع هدفمندی یارانهها هزار و ۲۶۷ هزار میلیارد تومان پیشبینی شده است که نسبت به رقم هزار و ۴۶ همت ۱۴۰۴، رشد ۲۱ درصدی نشان میدهد که بیشتر ناشی از افزایش مصرف انرژی و بازتوزیع منابع آن به شکل فعلی است، اما سه سرفصل جدید در شکل جمعی - خرجی به منابع یارانهها اضافه شده است. لازم به توضیح است که منابع جمعی - خرجی در دل اعداد اصلی بودجه نمیآید و به این معناست که این منابع در صورت تحقق در مصارفی خاص هزینه میشود. به عبارت روشنتر بابت فروش گندم به نرخ غیریارانهای مبلغ ۲۹۰ همت، فروش بنزین وارداتی به نرخ غیریارانهای مبلغ ۵۴۸ همت و منابع حاصل از اصلاح نرخ ارز ترجیحی مبلغ ۵۷۲ همت پیشبینی شده است که در مجموع هزار و ۴۱۰ همت منابع برای اختصاص به مردم پیشبینی شده است. در حقیقت اگر آزادسازی نرخ ارز، بنزین وارداتی و نان صورت گیرد، هزارو۴۱۰ همت میان مردم توزیع میشود. با فرض توزیع این رقم میان هفت دهک، به هر فرد در سال ۲۲ میلیون و ۳۸۱ هزار تومان و در ماه یک میلیون و ۸۶۵ هزار تومان یارانه جدید در قالب کالابرگ یا نقدی اختصاص مییابد. با این حال این یارانه قابل توجه با طیف وسیعی از آزادسازی نرخها همراه خواهد بود که ممکن است اثر شوکآور بر جامعه بگذارد.
دیگر سرفصلهای مهم بودجه به شرح زیر است:
یارانهها، به سرعت در مسیر آزادسازی
معافیت مالیاتی حقوقبگیران در ماه ۴۰ میلیون تومان
حداقل حقوق کارمندان دولت ۱۵.۶ میلیون و بازنشستگان ۱۴ میلیون تومان
تعرفه واردات خودرو؛ برقی ۴درصد، پلاگین هیبرید ۱۵ درصد،
هیبرید ۴۰ درصد، تا ۱۵۰۰ سی سی درصد۴۰، ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی ۷۰ درصد و بقیه خودروها به نسبت حجم موتور بین ۱۳۰ تا ۱۶۵ درصد
رقم فروش سربازی از ۴ تا ۳۰ میلیارد تومان به تناسب سطح تحصیلات
نرخ ارز مبنای حقوق ورودی گمرکی ۸۵ هزار تومان
نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۱۲ درصد
خبرنگار: مهدی حسنزاده
نظر شما