قدس آنلاین – سرویس فرهنگی: وضو به عنوان مقدمه نماز واجب است و عبادتی است که نه تنها موجب تقرب انسان به خدا و کمال معنوی او می شود بلکه از نظر بهداشتی و درمانی آثار مفید اجتماعی و فردی در زندگی انسان دارد. خداوند در قرآن درباره وضو می فرماید: «یا أَیّهَا الَّذِینَ آمَنواْ إِذَا قمْتمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلواْ وجوهَكمْ وَأَیْدِیَكمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحواْ بِرووسِكمْ وَأَرْجلَكمْ إِلَى الْكَعْبَینِ»؛ «اى كسانى كه ایمان آورده اید چون به [عزم] نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پیشین [هر دو پا] مسح كنید.(1)

وضو در روایات، باعث صحت، طول عمر و نورانیت باطن معرفی شده و برای آن حکمت های مختلفی نقل شده است، از جمله آنکه: «وضو گرفتن، یعنی شستن صورت و دست ها و مسح سر و پاها؛ شستن صورت، یعنی خدایا هر گناهی که با این صورت انجام دادم، آن را شستشو می کنم که با صورت پاک به جانب تو عبادت کنم و با پیشانی پاک سر بر خاک بگذارم. شستن دست ها در وضو یعنی خدایا از گناه دست شستم و گناهانی را که با دستم مرتکب شده ام، با شستن دست، آن را تطهیر می کنم. مسح سر در وضو، یعنی خدایا از هر خیال باطل و هوس خام که در سر پروراندم، سرم را تطهیر می کنم و آن خیال های باطل را از سر به دور می افکنم. مسح پا، یعنی خدایا من از جای بد رفتن پا می کشم و این پا را از هر گناهی که با آن انجام داده ام، تطهیر می کنم. اگر کسی بخواهد نام مبارک حق تعالی را بر زبان آورد، باید دهان را تطهیر کند. مگر می شود با دهان ناشسته، انسان نام خدا را ببرد؟ باید دهان را با آب مضمضه کند و بشوید.(2)

حکمت وضو از نظر امام رضا

امام رضا (ع) در مورد حكمت و راز وضو و شستشوي صورت و دست ها و مسح سر و پاها فرموده است:‌ لأنّـهُ يَـكونُ العَبدُ طاهِرا إذا قامَ بَينَ يَدَيِ الجَبّارِ عِندَ مُناجاتِهِ إيّاهُ ، مُطيعا لَهُ فيما أمَرَهُ ، نَقِيّا مِن الأدناسِ والنَّجاسَةِ ، مَع ما فيهِ مِن ذَهابِ الكَسَلِ وطَردِ النُّعاسِ ، وتَزكِيَةِ الفُؤادِ لِلقِيامِ بَينَ يَدَيِ الجَبّارِ؛ براى اين كه بنده (خدا) وقتى براى مناجات با (خداوند) جبّار در برابر او مى‏ايستد ، پاك باشد . فرمان او را اطاعت كرده باشد و از آلودگى‏ها و نجاست پاكيزه باشد ، به علاوه اين كه وضو باعث از بين رفتن حالت كسالت و زدودن خواب آلودگى و پاك ساختن دل براى ايستادن در حضور (خداوند) جبّار مى‏شود.(3)

در اهمیت وضو و شست و شو با آب، در روایتی صفوان می گوید: به ابوالحسن الرضا (ع) گفتم کسی که وضویش باطل شده و آبی پیدا نمی کند که با آن وضو بسازد، اما به قیمت صد درهم یا هزار درهم می تواند یک لیوان آب بخرد و وضو بسازد آیا باید آب را بخرد و وضو بسازد یا می تواند تیمم کند؟  امام رضا(ع) فرمود: نه باید اگر می تواند آب را بخرد یک چنین وضعیتی هم برای من پدید آمد  و من آب را خریدم و وضو گرفتم زیرا آنچه را که در مقابل صد درهم یا هزار درهم در آخرت بدست می آوری ارزش بیشتری دارد.(۴)                   

پانوشتها:

1. مائده: 6.
2. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 202
3. علل الشرايع : 257 / 9 منتخب ميزان الحكمة : 594
4. گزیده تهذیب جلد2 صفحه 83