به گزارش قدس آنلاین، احد وظیفه در گفت‌وگو با خبرنگار ما و در پاسخ به این پرسش که آیا پروژه‌های انتقال آب به تنهایی می‌تواند تنش‌های آبی استان‌های شرقی، دشت مشهد، سیستان و بلوچستان و مناطق مرکزی را مرتفع کند، ضمن تأیید سیاست انتقال آب برای تأمین آب شرب این مناطق، باور دارد ضروری است دولت‌ها همگام با چنین سیاستی، در جانمایی جمعیتی و صنعتی جدید در این مناطق، سخت‌گیری به خرج دهند. منطبق بر آمایش سرزمین، ساخت شهرک‌ها و سکونتگاه‌های جدید را به سواحل جنوبی هدایت کنند و در حوزه کشاورزی از هدررفت منابع آبی ممانعت به عمل آورند.
رد پای تغییرات اقلیمی و جمعیتی در بحران آب
وظیفه با اشاره به بحرانی بودن وضعیت بارندگی در استان‌های شرقی از ابتدای امسال می‌گوید: ذخایر آبی در شرایط مناسبی نیست و وضعیت خشکسالی برای سومین سال ادامه دارد. بر همین اساس بسته به اینکه در افقی دو سه ساله بخواهیم مدیریت بحران آب را در استان‌های درگیر کم‌آبی به درستی اعمال کنیم، یا به دنبال افق یکی دو دهه‌ای باشیم، باید پارامترهایی همچون تغییرات روزافزون اقلیمی و جمعیتی را به دقت مدنظر داشته باشیم.
او ادامه می‌دهد: کره زمین با سرعتی بی‌سابقه در حال گرم شدن است و ۱۰ سال گذشته گرم‌ترین دهه کره زمین و سال ۲۰۱۶ هم گرم‌ترین سال کره زمین بوده و تغییر دما که ناشی از فعالیت‌های انسانی و آزاد شدن گازهای گلخانه‌ای است، تغییر الگوهای جوی و بارشی را در پی دارد. علاوه بر این تغییرات جمعیتی، افزایش سکونتگاه‌ها و تشدید فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی نیز نیاز به آب را به طور روزافزون بالا برده است.
انتقال آب فقط برای حوزه شرب پاسخگو است
این اقلیم‌شناس خاطرنشان می‌کند: حل تنش‌های آبی شهرهایی همچون مشهد، زاهدان، کرمان و... با پروژه‌های انتقال آب به احتمال زیاد امکان‌پذیر خواهد بود، اما این شیوه برای تأمین نیاز آب شرب موفقیت‌آمیز خواهد بود و برای حوزه کشاورزی جوابگو نیست، چون هزینه تمام شده این تأمین بسیار بالاست و محصولات کشاورزی تولید شده با چنین آبی فاقد صرفه اقتصادی هستند. ضمن اینکه این تجربه در دیگر نقاط جهان از جمله عربستان هم شکست خورده و متوقف شده است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی می‌گوید: انتقال آب به استان‌های شرقی و مرکزی می‌تواند در کوتاه‌مدت اثرات مربوط به کم‌آبی را تا حد زیادی مرتفع کند، اما با اجرای این پروژه‌ها و متأثر از آن پروژه‌های دیگری هم آغاز می‌شود. با وفور آب در یک منطقه، پروژه‌های ساختمانی، شهرک‌سازی و کارخانه‌هایی که در گذشته به دلیل کمبود آب مجوز تأسیس نداشته‌اند هم کلید می‌خورد و نیاز به آب و انتقال آن بیشتر می‌شود، اما چنین سیاستی را تا همیشه نمی‌توان ادامه داد و منطق حکم می‌کند برای حل ریشه‌ای بحران آب در این مناطق و ممانعت از تشدید مشکلات آبی در آینده، جانمایی جمعیتی به درستی صورت گیرد.
ساحل خلیج فارس؛ سکونتگاهی مناسب برای حل بحران آب
وظیفه ادامه می‌دهد: پروژه انتقال آب صرفاً یک شیوه موقتی برای حل مشکلات کم‌آبی جمعیت فعلی است و اگر قرار است شهرک‌های جدید ایجاد شود باید این جمعیت مطابق آمایش سرزمین به‌روز شده در شهرهای ساحلی خلیج فارس که امروز تراکم جمعیتی بالایی ندارد، مستقر شوند.
این اقلیم‌شناس ادامه می‌دهد: امروز کشورهای عربی در خط ساحلی جنوب خلیج فارس مستقر هستند که شرایط آب و هوایی به مراتب بدتری نسبت به سواحل شمالی خلیج فارس دارد.
هر چند جمعیت زیادی در این مناطق ساکن نیستند، اما چندین کشور را شامل می‌شود که عمده آب مورد نیاز را از دریا استخراج می‌کنند. بر همین اساس یکی از رویکردهای دولت برای حل بحران کم‌آبی و خشکسالی باید این باشد که جمعیت و سکونتگاه‌های جدید را در سواحل شرقی کشور که به سیستان و بلوچستان متصل می‌شود و پهنه‌ای وسیع در مجاورت اقیانوس آرام است و کیفیت آبی بالاتر و شوری کمتری دارد، مستقر کند.
وظیفه ادامه می‌دهد: ما برای تولید برق از نیروگاه‌های گازی و حرارتی استفاده می‌کنیم که این نیروگاه‌ها به مقادیر زیادی آب نیاز دارند بنابراین دولت در رویکردی دیگر و برای کاهش بحران آب و حجم مصرف باید به سمت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی حرکت کند.
اصلاح الگوی کشت برای مدیریت بحران ضروری است
به گفته وی بهینه‌سازی شبکه آبرسانی کشور یکی دیگر از ضروریات رویکردی دولت برای مهار خشکسالی و بحران آب است. وظیفه اضافه می‌کند: ۳۰درصد از آب کشور به دلیل فرسودگی شبکه هدر می‌رود، بنابراین یکی از پروژه‌هایی که در میان‌مدت پاسخگوی شرایط موجود است و می‌تواند به کاهش بحران آب کمک کند، بهینه‌سازی شبکه آبرسانی است. در همین حال فرهنگ‌سازی در مصرف به ویژه در مناطق نیمه‌بیابانی و بیابانی کشور، توسعه کشت گلخانه‌ای به جای سنتی و ممانعت از کشت محصولات پرآب‌بر می‌تواند راهکارهای مؤثر دیگری برای مدیریت بحران آب باشد.
وی می‌گوید: در برخی مناطق، زمین‌های کشاورزی بیش از
حد توان منطقه، توسعه پیدا کرده و ظرفیت اقلیمی آن منطقه پاسخگوی این نیازها در بلندمدت نیست برای مثال در استان‌های سمنان و خراسان بی‌محابا و بی‌توجه به ظرفیت اقلیمی، باغ‌های پسته و مزارع کشاورزی ایجاد شده که ادامه این روند به صلاح کشور و منابع آبی نیست و تنش آبی‌ای که نیمه شرقی و حتی شمالی کشور را در بر گرفته یا خواهد گرفت، عواقب منفی از جمله تشدید مهاجرت‌ها، حاشیه‌نشینی و... را در پی دارد.
نظر شما