۲۱ تیر ۱۴۰۲ - ۱۵:۲۷
کد خبر: 893495

راهبرد فراموش شده!

نگاهی به نقش هنر در ارتقای فرهنگ عفاف و حجاب

محمد جواد استادی، پژوهشگر مطالعات فرهنگی

کارگزاران در جهت تقویت فرهنگ عفاف و حجاب و نهادینه¬سازی آن در جامعه به‌عنوان یک برونداد برآمده از ارزش‌ها نیازمند توجه به نسل¬های نوجوان و جوان هستند. چراکه تقویت فرهنگی، آموزش و نهادینه¬سازی ارزش باید از سنینی که زمینه رشد و حرکت فراهم می¬آید آغاز گردد.

کامیابی و حرکت روبه‌جلو در هر جامعه­ای استوار بر حفظ و تقویت ارزش­های آن جامعه خواهد بود. آشکار است که ارزش­ها که ریشه در بنیادهای معرفتی و فرهنگی ژرف جوامع دارند، موجب استحکام و تقویت پیوند و ارتباط اجزاء متنوع و متکثر و متغیرهای متنوع در جامعه خواهند شد. در پیچیدگی امروز جوامع معاصر که به دلایل گوناگونی ازجمله توسعه دانش، فناوری، تحول عرصه­های ارتباطی، تغییر ویژگی­های انسان­شناختی و... به وجود آمده است، همواره خطر اغتشاش و اعوجاج در ساختار نظام اجتماعی وجود دارد. تنها راه هماهنگی و نزدیک شدن عناصر و پاره­های رنگارنگ انسانی امروز بهره بردن از عنصر قوام­بخش و یکپارچه­کننده­ای به نام ارزش­ مشترک است.

هرچند زمانی که از ارزش مشترک سخن می­گوییم منظور ارزش­هایی است که ریشه در تاریخ کهن سرزمینی و برآمده از بنیادهای اعتقادی بنیادین جامعه باشد. تنها چنین ارزش­هایی ظرفیت تقویت نظام اجتماعی را خواهند داشت و از این بابت چنانچه به این اصل دقت نشود می­توان شاهد آسیب­های فراوان بود. به‌عبارت‌دیگر همان­قدر که حفظ و تقویت ارزش­های اساسی و برآمده از سنت الهی در هر جامعه اهمیت دارد، فراموش کردن یا تغییر آن ارزش­ها خطرناک خواهد بود.

از دیگر سوی در هر جامعه با مواردی روبه­رو هستیم که کاملاً برآمده از نظام ارزش­های بنیادین هستند و هر نوع تغییر و دگرگونی در آن­های نشان­دهنده احتمال و یا خطر تغییر در ارزش­های مرکزی جامعه است. سیاست­گذاران و برنامه­ریزان فرهنگی همواره نسبت به بسامدهای احتمالی این نمودهای ارزشی حساس و دارای دقت نظر هستند. حجاب و همچنین مسئله عفاف یکی از مسائلی است که در فطرت انسانی و جامعه دینی همواره نمودی از باورهای اعتقادی عمیق بوده که اتفاقاً جنبه­ای اجتماعی و بیرونی نیز یافته است. مروری بر تحولات این عرصه در دیگر کشورها نشان می­دهد که به‌تدریج و با تغییر ارزش­های جوامع از حوزه الهی به مادی، این حوزه دستخوش تغییرات و دگرگونی­هایی شده است.

مسئله حجاب و عفاف به‌جز آنچه اشاره شد در دیگر کنش­های اجتماعی جامعه نیز تأثیر عمیقی داشته و ازاین‌جهت باید همواره در راستای حفظ سلامت جامعه به معنای وسیع و گسترده آن موردتوجه باشد. کارگزاران در جهت تقویت فرهنگ عفاف و حجاب و نهادینه­سازی آن در جامعه به‌عنوان یک برونداد برآمده از ارزش‌ها نیازمند توجه به نسل­های نوجوان و جوان هستند. چراکه تقویت فرهنگی، آموزش و نهادینه­سازی ارزش باید از سنینی که زمینه رشد و حرکت فراهم می­آید آغاز گردد.

آشکار است در چنین مواردی که ماهیتی کاملاً فرهنگی و اعتقادی دارند، انتخاب ابزار مناسب بسیار اهمیت دارد. در چنین فضایی به ابزاری نیاز داریم که ضمن برقراری ارتباط با طیف گسترده و متنوع، پیام خویش را به شکل غیرمستقیم، با برانگیختن حساسیت و احساسات، با قدرت اقناع­کنندگی و درونی­سازی، سرگرم­کننده و نه تکلیفی و ابلاغی و هم­تراز با لطافت روحی انسان و حس زیبادوستی او منتقل سازد. با این توصیف هنر تنها ابزاری است که می­تواند اهداف موردنظر را به‌طور کامل محقق سازد. دیگر ویژگی هنر این است که دایره اثربخشی آن محدود به زمان جاری نبوده و امکان تأثیرگذاری در دوره­های گوناگون را نیز خواهد داشت.

تحقق این مهم نیازمند رسیدن به درک این موضوع در برنامه­ریزان و کارگزاران اجرایی است. همچنین مخاطب­شناسی دقیق، توجه به قالب­های گوناگون و مؤثر و به‌روز هنری، توجه به نظام زیباشناختی جامعه، آشنایی با فرایندهای تبدیل محتوای دینی به فرم­های هنری و مواردی ازاین‌دست الزامات اصلی در این زمینه است. برای تأثیر بر نسل هدف باید از هنر در نظام آموزشی حداکثر بهره را برد و هم‌زمان در نظام تولید آثار هنری در جامعه به محور تقویت ارزش­ها و بروندادهای آن توجه نمود. چنان‌که می­بینیم دشمن برای تغییر ارزش در فضای اجتماعی ما از هنر بیشترین بهره را می­برد، درحالی‌که ما به نقش بنیادین و تعالی­بخش هنر آن‌چنان‌که بایدوشاید توجه نمی­کنیم.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.