تحولات منطقه

متأسفانه از زمانی که لوت چهره گردشگری به خود گرفت، به دلیل آسیب های وارده دیگر لوت سابق نیست

روایت «کویر لوت» از دروازه ورود به شهداد تا اخراج از یونسکو
زمان مطالعه: ۵ دقیقه

کویر لوت به عنوان بیست و هفتمین بیابان بزرگ جهان محسوب می‌شود، این دشت در زمره مناطق فراگرم و خشک جهان قرار دارد.

منطقه گندم‌بریان شهداد از توابع استان و شهرستان کرمان در هسته این کویر قرار گرفته و در سال‌های گذشته در مقاطع زمانی از آن به عنوان گرم‌ترین نقطه کره زمین با ثبت دمای ۷۰ درجه سانتیگراد یاد شده است.
بیابان لوت در ۲۷ تیرماه سال ۹۵ در فهرست کمیته میراث جهانی به عنوان نخستین اثر ثبت طبیعی کشور و بیست و یکمین اثر ثبت جهانی ایران، معرفی شد.
بیابان لوت بین سه استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قرار دارد و ۷۵ درصد آن در کرمان واقع‌ شده؛ ۹۵ درصد از آثار طبیعی شناخته‌ شده این پهنه گسترده نیز که منحصربه‌فرد و بی‌همتاست در کرمان جای گرفته ‌است.
قسمت عمده بیابان لوت در استان کرمان قرار دارد و بخش شهداد یکی از دروازه‌های ورود به آن به شمار می رود.
این کویر سال‌هاست که میزبان بسیاری از گردشگران و دوستداران محیط زیست است که این حضور نیز هم چون سایر نقاط گردشگری در ایران از آسیب‌ها و دست اندازی‌های انسانی بی نصیب نمانده است.

آسیب‌های وارده
حفظ عرصه و سیمای طبیعی کلوت‌ها و سایر عارضه‌های بیابانی، رعایت اصول و ضوابط پرونده ثبت ملی و جهانی بیابان لوت و فاکتورهای ایمنی لازم برای گردشگران از جمله موارد مهمی هستند که باید در اولویت برنامه سفر گردشگران قرار گیرد اما در بسیاری از مواقع بسیاری از این گردشگران پا را فراتر گذاشته و به مناطق ممنوعه قدم می‌گذراند و یا زباله‌ها را بدون محابا در این مناطق رها می‌کنند.
بیابان لوت به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن ۲۹ مرداد سال ۱۳۹۳ به شماره ۲۰۳ در فهرست میراث طبیعی ملی قرار گرفت سپس پرونده این اثر در سال ۲۰۱۵ میلادی برای ثبت در فهرست میراث جهانی به یونسکو ارسال و در نهایت سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵ شمسی) به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی ثبت شد.
روایت «کویر لوت» از دروازه ورود به شهداد تا اخراج از یونسکو

از آنجایی که اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، هر سال وضعیت همه آثار طبیعی ثبت شده را برای یونسکو ارسال می‌کند، کارشناسان بر ضرورت رعایت برخی نکات برای جلوگیری از آسیب به طبیعت بیابان لوت تأکید دارند.
اما در سال‌های اخیر در کنار استفاده از ظرفیت‌های گردشگری بیابان لوت، ورود بی ضابطه تورهای آفرودی و خودروهای دو دیفرانسیل سبب لطمه به خاک و پوشش گیاهی بعضی از مناطق این بیابان شده و جانوران بیابانی را نیز در معرض تهدید قرار داده است.

کلوت‌های زخمی از گردشگری
متأسفانه از زمانی که لوت چهره گردشگری به خود گرفته است عده‌ای به دنبال شهاب سنگ لوت را می‌نوردند و رد لاستیک آفرودسواران و گردشگران تقریبا لوت را پر کرده و لوت دیگر لوت سابق نیست.
روشن کردن آتش روی خاک لوت، پهن کردن بساط شام و ناهار و صبحانه و کباب زخم‌هایی بر تن ظریف و شنی لوت ایجاد کرده که باد و طوفان‌های شن نیز نمی‌تواند آن‌ها را ترمیم کند.
کلوت‌هایی که آسیب دیده‌اند دیگر به روز اول برنمی‌گردند و بعید نیست در درازمدت چهره لوت به چهره‌ای نازیبا تبدیل شود.
کارشناسان و محققان این حوزه نسبت به تخریب اکوسیستم بیابان لوت به علت تراکم گردشگر، همین طور افزایش بی‌برنامه عبور و مرور و برگزاری تورهای آفرودی هشدار دادند و اینکه در صورت ادامه آسیب‌های آفرود، امکان خروج بیابان لوت از فهرست یونسکو وجود دارد.
روشن کردن آتش روی خاک لوت، پهن کردن بساط شام و ناهار و صبحانه و کباب زخم‌هایی بر تن ظریف و شنی لوت ایجاد کرده که باد و طوفان‌های شن نیز نمی‌تواند آن‌ها را ترمیم کند لذا کلوت‌هایی که آسیب دیده‌اند دیگر به روز اول برنمی‌گردند و بعید نیست در درازمدت چهره لوت به چهره‌ای نازیبا تبدیل شود

به نظر می رسد بیشترین تأثیر و سهم ثبت جهانی برای کلوت های لوت تنها رونق اقتصاد گردشگری آن هم با هدف تخریب و آسیب بوده است و در این میان اما کمترین توجه به محیط زیست منطقه صورت گرفته است.
بخش شهداد بالاترین تعداد بومگردی در استان را دارد و هتل‌های جدید هم در حال ساخت است.
بخش شمالی دهستان تکاب چهره‌ای گردشگرپذیر به خود گرفته و هواپیمایی ماهان در روستای ملک‌آباد مجموعه عظیم گردشگری احداث و فعال کرده است.

بی نظمی در ورود به لوت
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان با بیان اینکه بیش از ۷۵ درصد کویر لوت در این استان قرار دارد اظهار می‌کند: برای کویر لوت دستورالعمل کاملی وجود دارد که از طرف وزارت میراث فرهنگی به دستگاه های دیگر نیز ابلاغ شده است.
سعید شاهرخی ادامه داد: ساختار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هنوز به طور کامل شکل نگرفته است و پایگاه میراث جهانی لوت نیز ساختار اداری ندارد و همین مشکلاتی برای افراد به وجود می آورد.
شاهرخی اظهار کرد: درگاه‌های متعددی برای ورود به بیابان لوت در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی وجود دارد که بی‌نظمی‌هایی برای ورود به این جاذبه طبیعی ارزشمند ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: بیابان لوت از سرمایه‌های اصلی محسوب می‌شود که موجب رونق گردشگری در استان کرمان حتی در ابعاد بین المللی می شود، اما باید ببینیم که این ظرفیت با چه مکمل و طرح‌هایی می‌تواند ساماندهی شود.

افزایش محدوده‌های تردد
وی با بیان اینکه بیابان لوت در سه سطح سبز، نارنجی و قرمز تعریف شده است اظهار کرد: تا سال گذشته سطح سبز(محل اجرای طرح های گردشگری)فقط از محدوده شهداد تا نهبندان بوده است و سطح سبز زیادی وجود نداشت تا میراث فرهنگی به شرکت‌ها و دفاتر گردشگری اجازه دهد تورهای ساماندهی شده را به این مناطق وارد کنند.
درگاه‌های متعددی برای ورود به بیابان لوت در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی وجود دارد که بی‌نظمی‌هایی برای ورود به این جاذبه طبیعی ارزشمند ایجاد کرده است

شاهرخی تأکید کرد: از ماه گذشته محدوده سطح سبز بیابان لوت در حوزه کرمان گسترش پیدا کرده رودشور، دریاچه نمک و گندم بریان جزو محدوده سبز قرار گرفته است.
مدیر کل‌ میراث فرهنگی کرمان تصریح کرد: باید در محدوده سبز کویر لوت ماندگاری گردشگر اتفاق بیفتد و خدمات به گردشگران ارائه شود؛ یکی از مشکلات بیابان لوت این است که هر فرد خدمات را با خود می برد و این سبب آسیب رساندن به عرصه کویر می‌شود.
شاهرخی اظهار کرد: کمپ گردشگری میراث فرهنگی در کویر شهداد حدود ۳۰ هکتار وسعت دارد که حدود ۲ دهه قبل احداث و تجهیز شده که در ۱۰ کیلومتری روستای شفیع آباد قرار گرفته و دارای آب و برق و جاده دسترسی است.
وی بیان کرد: در سال‌های گذشته طوفان و سیل سبب تخریب جاده و تأسیسات شد و این کمپ را به تعطیلی کشاند که نیاز به واگذاری به سرمایه گذار برای بهره‌‎برداری دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمان بیان کرد: برای اقامت گردشگران کویر لوت از سازه‌های سبک استفاده می شود وهم اکنون گردشگران زیادی در کویر اقامت دارند که با اجرای طرح‌های مناسب می‌توان شمار گردشگران و ماندگاری را در این نقطه با رویکردی جهانی بسیار بالاتر برد.

حیات بلندترین تپه‌های ماسه‌ای جهان در خطر است
لوت به واسطه عوارض طبیعی‌ای که در آن وجود دارد و از جمله آن‌ها بلندترین و طولانی‌ترین کلوت‌های جهان، بلندترین نبکاها (عارضه‌ای که حاصل تعامل فرسایش بادی، خیسی منطقه و پوشش گیاهی است؛ به این صورت که وجود گیاه درمسیر فرسایش بادی مانع ایجاد می‌کند و سبب می‌شود در پای گیاه ماسه‌ها جمع شوند و به مرور زمان تله‌ای ازماسه با تاجی از پوشش گیاه ایجاد می‌شود که به آن نبکا یا تله گیاهی گفته می‌شود)، بلندترین تپه‌ ماسه‌ای جهان دانست این عنوان را در سال ۲۰۱۶ در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در استانبول بدست آورد. ثبت شدن در یونسکو به معنای محافظت بیشتر از لوت بود، اقدامی که به نظر می‌رسد تاکنون اتفاق نیفتاده است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • مدیر سایت مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظرات پس از تأیید منتشر می‌شود.
captcha