فاطمه بنت موسی بن جعفر(ع)، همان که تاریخ، او را به «معصومه» میشناسد و اهلبیت(ع) او را «کریمه» خواندند، امروز در تقویم شیعه میدرخشد. تصور کنید دختری که در کودکی مرجع فقهای زمانه شد، در جوانی الگوی مقاومت در برابر خفقان عباسیان بود و پس از رحلتش، شهری را به کانون جهان تشیع تبدیل کرد؛ این است حضرت معصومه(س)، اسوهای که نسل امروز بیش از هر زمان به شناخت او نیازمند است.
از همان کودکی که در بیتالنبوت نفس کشید تا روزهایی که در قم به عبادت پرداخت، زندگیاش سرشار از درسهایی است که میتواند راهنمای دختران امروز باشد: چگونه هم عالمه باشد، هم عابده؛ هم مقاوم باشد، هم تأثیرگذار. امام رضا(ع) دربارهاش فرمودند: «مَن زارَ المَعصُومَهَ بِقُمّ کَمَنْ زارَنی؛ کسی که معصومه(س) را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است». چه کسی است که نخواهد چنین الگویی را بهتر بشناسد؟
به مناسبت میلاد این بانوی بینظیر، با خانم معصومه ظهیری، استاد حوزه و دانشگاه و دبیر ستاد راهبری زن و خانواده به گفتوگو نشستهایم تا از زوایای کمتر شناختهشده زندگی حضرت معصومه(س) برایمان بگوید؛ از مهارتهای مدیریتیاش تا سبک زندگیای که میتواند پاسخگوی نیازهای جامعه امروز باشد.
حضرت معصومه(س)؛ الگوی بینظیر علم و فضیلت
خانم ظهیری با تبریک دهه با برکت کرامت به تمام بانوان مسلمان جهان، میگوید: در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، روز میلاد باسعادت کریمه اهل بیت، حضرت فاطمه معصومه(س) به عنوان روز ملی تکریم مقام دختر و گرامیداشت دختران نامگذاری شده است. این مناسبت مبارک از جنبههای متعددی حائز اهمیت بوده و مورد توجه خاص اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است. انسانها همواره در زندگی خویش به دنبال الگوهای موفق و اسوههای عملی هستند تا از فراز و نشیبهای زندگی آنان درس بگیرند و این امر، انتخاب مسیر صحیح زندگی را برایشان هموار میکند.
وی در ادامه با بیان ویژگیهای حضرت معصومه(س) اظهار میکند: حضرت معصومه(س) بانویی جوان و فرهیخته بودند که هر چند عمر شریفشان کوتاه بود، اما تأثیرات عمیق و ماندگاری در عرصههای مختلف از خود بهجا گذاشتند؛ هم در زمینه نقل احادیث و هم در عرصه علمآموزی از محضر پدر بزرگوارشان امام موسی کاظم(ع) و برادر گرامیشان امام رضا(ع)، بهگونهای که به مقام والای محدثه و عالمه نائل آمدند. متأسفانه به دلیل جو خفقانآور حکومت عباسیان، تعداد روایات نقل شده از ایشان کم است، ولی همین مقدار اندک نیز گواهی بر عظمت علمی ایشان است. نام مبارک حضرت معصومه(س) در منابع معتبر حدیثی شیعه همچون بحارالانوار علامه مجلسی(ره)، الارشاد شیخ مفید و دیگر کتب روایی به عنوان یکی از راویان موثق احادیث اهلبیت(ع) ثبت شده است. از احادیث ارزشمند منسوب به حضرت معصومه(س) که در منابع شیعی و با تفاوتهایی در کتب اهل سنت نیز آمده است، از جمله در جلد چهارم صفحه ۲۲۵ کتاب الکشاف زمخشری، این حدیث شریف است: «قَالَ مَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ مُؤْمِناً مُسْتَکْمِلَ الْإِیمَانِ، مَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ شَهِیداً» یعنی هر که با محبت آلمحمد(ع) از دنیا برود، با ایمان کامل و به صورت شهید از دنیا رفته است. این روایت نورانی، بیانگر عظمت و ارزش محبت خاندان پیامبر اکرم(ص) و نشاندهنده مقام والای حضرت معصومه(س) به عنوان یکی از ستارگان درخشان آسمان ولایت و امامت است.
حضرت معصومه(س) مرجع فقهی شیعیان در غیاب امام(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه به روایت مهم دیگری اشاره کرده و توضیح میدهد: حضرت معصومه(س) دختری بود که به جای پدر بزرگوارش به سؤالات شیعیان پاسخ میداد. روایت معروفی داریم که در آن به داستان تشرف تعدادی از دوستداران حضرت موسی بن جعفر(ع) اشاره میکند. گروهی برای پرسیدن سؤالات شرعی به محضر امام(ع) آمدند، اما ایشان به عمره رفته بودند. پس از یک تا دو ماه انتظار، وقتی امام(ع) نیامدند، خادم امام پیشنهاد داد سؤالاتشان را از حضرت معصومه(س) که در سنین کودکی بودند، بپرسند. با تعجب شیعیان که گفتند چگونه دختری با سن کم میتواند پاسخ دهد، خادم تأکید کرد که بله میتواند. ایشان که همگی از مشایخ بودند سؤالات را پرسیدند و حضرت معصومه(س) به همه پاسخ دادند. هنگام بازگشت به امام(ع) رسیدند و حضرت وقتی پاسخها را دیدند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» و تأکید کردند «انها عالمه غیر معلمه و محدثه علیمه» که اشاره به ارتباط ویژه ایشان با جبرئیل داشت.
استاد ظهیری یادآور میشود: شخصیت حضرت معصومه(س) بسیار ممتاز است، چنانکه در زیارتنامه میخوانیم: «سلام بر شما ای بانویی که امین و حجت امام بودید». این مقام والا سبب شد امام رضا(ع) نامهای به این خواهر عالم و اهل فضل بنویسند تا از وجود ایشان در گسترش معارف بهره ببرند. این روایت و دیگر فضائل نشان میدهد چگونه دختری خردسال به مقام اجتهاد و افتا رسید و مورد تأیید امام معصوم(ع) قرار گرفت، تا برای همیشه الگویی بینظیر برای دختران مسلمان باشد.
حضرت معصومه(س)؛ الگوی کامل کنشگری اجتماعی
وی یادآور میشود: حضرت معصومه(س) بانویی فعال و کنشگر اجتماعی بودند که بحق شایسته عنوان کریمه اهل بیت(ع) هستند. ایشان در نشر معارف امامت و مذهب تشیع و علوم آلمحمد(ع) نقشآفرینی ممتازی داشتند. مهمترین ویژگی این بانوی بزرگ، کرامت بینظیر ایشان است که پس از رحلت نیز تداوم یافته است. برکت وجود مبارک حضرت معصومه(س) موجب شد حرم نورانی ایشان پایگاه تشکیل حوزه علمیه قم شود، بهگونهای که اگر حضور مبارک ایشان نبود، این حوزه عظیم علمی نیز پا نمیگرفت. قم به برکت این بانوی بزرگ تبدیل به مرکز بسیاری از نهضتها، انقلابها و جنبشهای اسلامی و به عنوان امالقرای جهان اسلام و کانون نشر علوم شیعی در سراسر عالم شناخته شد.
استاد ظهیری در پایان تصریح میکند: حضرت معصومه(س) الگویی کامل برای همه اعصار و نسلها هستند؛ بانویی امامشناس، ولایتمدار، راوی حدیث و دارای حیات پاک و عفیفانه. ایشان در شرایط سخت دوران خفقان عباسی، با صبر و مقاومت مثالزدنی به فعالیتهای علمی و اجتماعی ادامه دادند. این بانوی مخلص و عابد، نمونهای بینظیر از بندگی خداوند بودند که حتی در واپسین روزهای عمر شریفشان در قم، به مدت ۱۷ روز به عبادت و شبزندهداری مشغول بودند. خدامحوری، ولایتمداری و تأثیرگذاری اجتماعی از ویژگیهای برجسته این بانوی بزرگ است که مختص به زمان خاصی نبوده و میتواند برای همه نسلها بهویژه نسل امروز الگوی کاملی باشد. ضروری است با تولید آثار هنری، تألیف کتب متعدد و معرفی جامع زندگی پربرکت ایشان، این اسوه کامل را بیش از پیش به نسل معاصر بشناسانیم.
نظر شما