با تشدید خشکسالیهای پیاپی و افزایش فشار بر منابع آبی شرق کشور، پروژههای آبرسانی خراسان رضوی؛ بهویژه طرحهای حیاتی تأمین آب شرب شهر مشهد، بیش از هر زمان دیگری به تزریق مؤثر و هدفمند منابع مالی وابسته شدهاند. با این حال، بررسی آخرین وضعیت اعتبارات نشان میدهد فاصلهای معنادار میان نیاز واقعی پروژهها و منابع تخصیص یافته وجود دارد بهگونهای که سهم استان از اعتبارات ملی بخش آب، نهتنها متناسب با جمعیت، وسعت و شاخصهای محرومیت نیست؛ بلکه به طور قابل توجهی کمتر از حداقلهای کارشناسی برآورد میشود. این شکاف اعتباری، اجرای پروژههای اضطراری، میانمدت و راهبردی آبرسانی را با کندی جدی مواجه کرده و در صورت تداوم، میتواند تبعات گستردهای را برای امنیت آبی مشهد و استان به همراه داشته باشد.
در ابتدای سال ۱۴۰۴ معاون استاندار و فرماندار مشهد اعلام کرد: برای اجرای پروژههای مربوط به تأمین آب در این شهر حدود ۴ همت بودجه نیاز است و امیدواریم با همکاری وزارت نیرو و دیگر نهادهای مرتبط، بتوانیم شرایط را بهبود ببخشیم.
واکاوی اخبار نشان میدهد به منظور عبور از تنشهای آبی و بحران آب در مشهد، برای سالهای ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، پروژههای مهم حفاری، تجهیز، تکمیل و خط انتقال ۲۵ حلقه چاه در غرب مشهد پیشبینی شده که قرار بود این پروژهها از محل اعتبارات وزارت نیرو و مدیریت بحران یعنی بند میم ماده ۲۸ قانون بودجه تأمین اعتبار شوند؛ اما هنوز هم از این تأمین اعتبارات خبری نیست.
خبر تأمین مالی برای حفر چاه اصلاً خبر مطلوب و خوشایندی نیست؛ اما باید به این نکته توجه کرد که تأمین مالی پروژههای آبرسانی چه برای مشهد و چه برای استان، هر روز سختتر و به عبارت دیگر به گرهی کورتر تبدیل میشود و مشخص نیست با توجه به تداوم خشکسالیها و افزایش نرخ فرونشست به دلیل خالی شدن منابع آبی زیرزمینی و خبر توقف انتقال آب از دریای عمان به خراسان رضوی، آینده تأمین آب مشهد چگونه خواهد بود.
نیاز ۱۷ همتی پروژه آبرسانی هزارمسجد و پیشرفت فیزیکی ۴ درصدی
در همین زمینه مدیر دفتر تحقیقات، برنامهریزی و بررسیهای اقتصادی شرکت آب منطقهای خراسان رضوی در گفتوگو با خبرنگار ما میگوید: ۱۸ طرح مربوط به بخش تأمین آب را ارائه دادهایم؛ اما ۹۰۰میلیارد تومان منابع مالی به آنها تخصیص داده شده است. سد شوریجه ۴۵۳ میلیون تومان مصوب داشته و قرار بود امسال وارد مدار آبگیری شود؛ اما با توجه به اینکه هنوز اعتبارات مورد نیاز تأمین نشده و از اعتبارات امسال، تنها ۳۱۵ میلیارد تومان به این سد تخصیص داده شده، این سد همچنان چالش تأمین منابع مالی دارد. ضمن آنکه باید گفت اعتبار مورد نیاز برای بهرهبرداری از این سد که در نهایت ۱۵ میلیون مترمکعب آب شرب مشهد را تأمین میکند، هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است.
حمید میرقاسمی ادامه میدهد: در خراسان رضوی سه پروژه مهم آبرسانی برای تأمین آب شرب مشهد وجود دارد. انتقال آب از یال شمالی هزارمسجد یکی از این پروژههاست که نیاز به ۱۷ همت تأمین مالی دارد که مجوز ماده ۲۳ آن گفته ۳۳ درصد از منابع دولتی و بقیه از سایر منابع تأمین شود؛ اما باید گفت با توجه به وضعیت منابع داخلی، تأمین مالی ۶۷ درصد، عدد بزرگ و تقریباً غیرممکنی است. اصلاح این تأمین بودجه بر عهده سازمان برنامه و بودجه است که با همه پیگیریها هنوز به نتیجه نرسیده و برای پروژه ۱۷ همتی هزارمسجد، امسال ۱۵۹ میلیارد تومان داده شده که اصلاً مناسب آن نیست و این پروژه که قرار است ۵۱میلیون مترمکعب از آب شرب مشهد را تأمین کند، تنها ۴ درصد پیشرفت فیریکی داشته و با توجه به ماهیت پروژه که تأمین آب شرب است، سرمایهگذار بخش خصوصی ورود نمیکند.
وی طرح مهم دیگر را تأمین آب شرب مشهد از طریق جایگزینی پساب تصفیه شده با آب کشاورزی اعلام میکند و میافزاید: قرار است ۱۲۰میلیون مترمکعب پساب به غرب مشهد برده شود و تأمین ۱۰۰میلیون مترمکعب از چاههای کشاورزی برای آب شرب مشهد صورت بگیرد. مجوز ماده ۲۳ این پروژه درخواست شده و امسال تنها ۱۹ میلیارد تومان به آن تخصیص یافته که نیاز واقعی پروژه ۸/۴همت است.
فصل بودجهریزی و نگرانی از تکرار سناریو کماعتباری در سالهای آینده
مدیر دفتر تحقیقات، برنامهریزی و بررسیهای اقتصادی شرکت آب منطقهای خراسان رضوی تصریح میکند: بررسی سه طرح و نیاز واقعی برای تأمین منابع مالی آنها نشان میدهد فاصله بسیار زیادی میان تخصیص منابع و اعتبار واقعی وجود دارد و طرحهای ارائه شده در راستای جذب منابع مالی ملی داده شده به وزارت نیرو برای خراسان رضوی بوده که به خوبی محقق نشده است.
میرقاسمی ضمن اشاره به پروژههای مشترک آب منطقهای خراسان رضوی و آبفا مشهد توضیح میدهد: یکی از این پروژهها حفر، تجهیز، بهرهبرداری و ساخت خط انتقال از ۲۵ حلقه چاه غرب مشهد است که هنوز تأمین مالی نشده و در حال حاضر که مشغول تنظیم بودجه سال ۱۴۰۵ هستیم، گفته میشود ابتدا معادل اعتبارات سال ۱۴۰۴ اعلام شود و دوم همان اعتبارات را با ۲۰درصد افزایش بیان کنیم که عملاً باز هم بر مبنای نیاز واقعی بودجه تأمین نمیشود.
وی در ادامه عنوان میکند: از نظر جمعیت، وسعت و شاخصهای مهم محرومیتزدایی و سهم استان از تولید ناخالص ملی لازم است دستکم ۶درصد از اعتبارات ملی به استان داده شود که هنوز در حد ۲.۵ درصد باقی مانده و چنانچه براساس طرحهای داده شده بودجههای واقعی تأمین شود، به عدد ۶درصد که نیاز استان است، نزدیک میشویم. از کل اعتبارات که از محل بودجه بحران استان در سالهای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در نظر گرفته شده، قرار بود یک همت برای پروژههای تأمین آب اختصاص پیدا کند که ۲۷۵ میلیارد تومان آن از محل تخصیصهای ابلاغی و ۲۲۵ میلیارد تومان از محل بودجههای استانی باشد که هنوز تخصیص استانی محقق نشده و باید ۲۰۰ میلیارد تومان دیگر از محل بودجه تنش به این پروژهها اختصاص داده شود. وزیر نیرو نامهای به سازمان آب و فاضلاب کشور نوشته که ۳۵۰ میلیارد تومان از محل درآمدهای اختصاصی خود به استان بدهند.
مدیر دفتر تحقیقات، برنامهریزی و بررسیهای اقتصادی شرکت آب منطقهای خراسان رضوی درباره تأمین بودجه طرحهای مشترک میان آب منطقهای استان و آبفا مشهد در قالب پروژه اضطراری تأمین آب میگوید: برای این پروژهها ۳.۵ همت در نظر گرفته شده که با وجود همه پیگیریها، تأمین مالی از محل بند میم ماده ۲۸ انجام نشده و به طور کلی سهم خراسان رضوی از بودجه آب متناسب با وسعت و جمعیت ساکن و زائر آن نیست.
نظر شما