سالها از زمینلرزه بم میگذرد و مردم این شهر نیز سالها قبل خبر اتمام بازسازی خسارتهای ناشی از زمینلرزه را شنیدهاند؛ زمینلرزهای که ۹۰ درصد این شهر را تخریب کرد و هزاران نفر را کشت و زخمی کرد؛ اما پس از گذشت این سالها هماکنون باید پرسید مردمان بم در چه وضعیتی زندگی میکنند؟
بسیاری از مسئولان در سطح ملی گمان میکنند در این شهر که خیلی از زیرساختها از نو ساخته شده، دیگر مشکلی وجود ندارد در حالی که بم همچنان مملو از پروژههای نیمهتمامی است که چشم مردم و بازدیدکنندگان از این شهر تاریخی را میآزارد.
آنچه گذشت
ساعت ۵:۲۶ صبح روز جمعه، ۵ دی ماه ۱۳۸۲ در حالی که هنوز خورشید بالا نیامده بود، یکی از فجایع طبیعی دردناک در تاریخ ایران و جهان در شهر بم، واقع در استان کرمان رخ داد. زمینلرزه ای به شدت ۶/۶ ریشتر که نه تنها خسارتهای جانی و مالی زیادی بر جای گذاشت؛ بلکه به دلیل تخریبهای گسترده و آثار اجتماعی آن، به عنوان یکی از رویدادهای مهم در تاریخ حوادث طبیعی ایران شناخته میشود.
براساس گزارشهای رسمی، نزدیک به ۳۴ هزار نفر جان خود را در کسری از ثانیه در این حادثه از دست دادند و حدود ۲۰۰هزار نفر نیز زخمی شدند و تقریباً تمامی خانهها و ساختمانهای شهر بم؛ از جمله بافتهای تاریخی و قدیمی نظیر ارگ بم که یکی از بزرگترین سازههای خشتی دنیا و میراث جهانی یونسکو بود و همچنین زیرساختهای این شهر مانند راهها، مدارس، بیمارستانها و تأسیسات عمومی دچار آسیبهای شدید شدند. اگرچه با همت مردم و پای کار آمدن ارگانها و سازمانهای مختلف و نهادهای بینالمللی نظیر صلیبسرخ فرایند بازسازی این شهر زلزلهزده به سرعت آغاز شد؛ اما پیامدهای اقتصادی زلزله بم تأثیرات گستردهای برجای گذاشت به طوری که نابودی زیرساختها و امکانات تجاری سبب کاهش اشتغال و درآمد مردم شد. بسیاری از کسب و کارها از بین رفتند و روند بازسازی اقتصادی منطقه و توسعه زیرساختهای شهری نیز همچنان به کندی پیش میرود.
مردم بم با گذشت بیش از دو دهه از زلزله ویرانگر سال ۱۳۸۲، همچنان با چالشهای فراوانی در حوزههای مختلف مواجه هستند به طوری که طبق برخی گزارشها تعدادی از شهروندان فاقد مسکن بم با انتقال کانکسها به حاشیه شهر، اقدام به کانکسنشینی کردهاند که این مسئله منظر تاریخی شهر را تهدید میکند و نیازمند برنامهریزی برای اسکان مناسب این افراد است.همچنین کوچههای خاکی و آسفالت نشده بسیاری همچنان رها شدهاند و بحث حصارکشی باغها نیز به عنوان یک مشکل جدی از سوی شهروندان مطرح است.
هزار و ۵۰۰ کوچه خاکی در شهر بم
از هفتهها قبل و به منظور بیست و دومین سالروز این زلزله ویرانگر، بنای مصاحبه با فرماندار شهرستان بم را داشتیم که بالاخره و پس از ارسال پیامهای فراوان تلفنی و مکتوب، سرانجام موفق به انجام این گفتوگو شدیم و وی با بیان اینکه در این زلزله ویرانگر حدود ۹۵درصد از ساختمانها و زیرساختهای این شهر آسیب دید، میگوید: اگرچه بازسازی این واحدها به صورت کامل انجام شده؛ اما همچنان در برخی زیرساختها مشکلاتی وجود دارد.
وحدت عیدی که حدود ۱۰ ماه از تکیه زدنش به صندلی فرمانداری شهرستان بم میگذرد، در ادامه گفتوگو با خبرنگار قدس میافزاید: شهر بم از وسعت زیادی برخوردار است. از این رو در حوزه کوچهها، راهها و حصارهای باغها که آسیب فراوانی در زلزله بم متحمل شدند، هنوز نیاز به کار و بازسازی احساس میشود و تاکنون تنها ۷۰درصد از کوچههای این شهر بازسازی و آسفالت شدهاند و ۳۰درصد از آنها که هزار تا هزار و ۵۰۰ کوچه است، همچنان خاکیاند و مهمترین مسئلهای که پیش روی بازسازی آنها قرار گرفته، کمبود اعتبارات و نوسان قیمتی قیر و آسفالت است به طوری که همین ۳هزار کوچه آسفالت شده، با کمک اعتبارات دولتی و درآمدهای شهرداری بم بوده است.
کانکسنشینی ادامه دارد
عیدی در مورد اینکه عنوان شده برخی از زلزلهزدگان با وجود گذشت دو دهه از زلزله بم هنوز در کانکس زندگی میکنند، ضمن تکذیب این موضوع، تصریح میکند: طبق آنچه در ابتدا گفته شد، تمام خانههای ساختمانی زلزلهزدگان به طور کامل بازسازی شده و این کانکسنشینها هیچ ارتباطی به زلزله بم ندارند. از طرفی بم همچون سایر شهرهای بزرگ دارای بخش حاشیهنشین است و عدهای که در حاشیه شهر و در شهرک دوستی بم کانکسنشین هستند، اغلبشان غیربومی و کارگرانیاند که برای کار کردن به این شهر مهاجرت و این کانکسها را اجاره کردهاند و در آنها ساکن هستند. بخشی از این کانکسنشینها نیز قشر فقیر جامعهاند که توانایی اجاره مسکن را ندارند. البته این حقیقت را قبول داریم که این مسئله زیبنده شهر تاریخی و گردشگری همچون بم نیست و برای رفع این موضوع باید چارهای اساسی اندیشیده شود.
فرماندار شهرستان بم در مورد روند بازسازی زیرساختهای درمانی این شهر نیز خاطرنشان میکند: بیمارستان پاستور که در زمان زلزله دچار آسیب شده بود، به طور کامل بازسازی شده و برای خدمات درمانی در اختیار مردم قرار گرفته؛ اما طی دهه ۹۰ به دلیل افزایش تقاضا در حوزه درمانی، ساخت بیمارستان دیگری به نام بیمارستان امام خمینی(ره) در دستور کار شهرستان قرار گرفت که در حال حاضر بیش از ۵۰درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در بودجه سال ۱۴۰۴ نیز هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برای آن اعتبار پیشبینی شد و انتظار میرود در سال ۱۴۰۶ به بهرهبرداری نهایی برسد.
نیاز ارگ قدیم به ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار
وی در مورد میزان آسیبدیدگی ارگ بم و آخرین وضعیت این اثر تاریخی؛ سازهای که با بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ سال قدمت، عنوان بزرگترین بنای خشتی جهان را به خود اختصاص داده نیز میگوید: از آنجا که ارگ قدیم بم ثبت جهانی شده، بر اساس آمار اعلام شده از سوی یونسکو افزون بر ۹۰درصد بازسازی آن صورت گرفته و برای بازسازی بقیه آن به حدود ۱۰۰میلیارد تومان بودجه نیاز است که امیدوار هستیم وزارت میراث فرهنگی توجه ویژهای به این موضوع داشته باشد تا این اثر تاریخی به طور کامل بازسازی شود. فرماندار شهرستان بم همچنین درباره اینکه بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی معتقدند ساخت و سازهای جدید در شهر، بافت تاریخی بم را تغییر داده نیز میافزاید: از آنجا که به واسطه ارگ تاریخی بم این منطقه ثبت جهانی است، مقررات خاصی حکمفرماست به طوری که ارتفاع هیچ ساختمانی نباید بیش از ۵/۱۰ متر باشد و ۲متر هم برای جانپناه برای هر ساختمانی لحاظ میشود. از این رو اگر ساختمانی با بیش از این ارتفاع در سطح شهر وجود دارد، مربوط به قبل از ثبت جهانی این شهر از سوی یونسکو است و پس از ثبت جهانی، اجازه ساخت ساختمانهای مرتفع به هیچ وجه داده نمیشود.
مقاومسازی بم
عیدی موضوع مقاومسازی ساختمانها را از جمله مهمترین مأموریتهای مدیریت شهری پس از زلزله سال ۱۳۸۲ دانسته و اظهار میکند: شهرداری و نظام مهندسی شهر بم بر این موضوع نظارت ویژهای دارند به طوری که به جرئت میتوان ادعا کرد در حال حاضر ساختمانی بدون شناژ مستحکم و بتن در این شهر وجود ندارد و اگر ساختمانی به صورت غیرمجاز ساخته شود و اصول مهندسی را رعایت نکند، با برخوردهای سنگینی مواجه خواهد شد.
وی در پاسخ به پرسشی در مورد ادعای مردم بم درباره صفهای طولانی برای دریافت نفت در این شهرستان به دلیل اینکه به گاز شهری دسترسی ندارند و برای گرمایش منازل خود مجبور به استفاده از نفت هستند و این مسئله به ویژه در فصل سرما مشکلاتی را برای ساکنان ایجاد کرده نیز خاطرنشان میکند: این موضوع صحت ندارد و مسئله انرژی و نفت سفید در این شهرستان ساماندهی شده است. از طرفی چون سهمیه نفت سفید این شهرستان با شهرستانهای اطراف نظیر فهرج، ریگان و نرماشیر مشترک است، شاید این موضوع در این مناطق رخ داده و به اسم بم در رسانهها منتشر شده که واقعیت ندارد.
نظر شما