نشست ملی کنشگران جمعیت و فرزندآوری بهعنوان یکی از رویدادهای ملی حوزه اجتماعی و فرهنگی کشور، عصر چهارشنبه ۳ دی ۱۴۰۴ در زائرسرای رضوی مشهد مقدس برگزار شد. این نشست که به همت بنیاد کرامت رضوی و با میزبانی آستان قدس رضوی شکل گرفت، میزبان ۱۵۰ نماینده و فعال مردمی حوزه جوانی جمعیت از استانهای مختلف کشور بود؛ فعالانی که هر یک در قالب تشکلها، مجموعههای مردمی، کانونها و حلقههای میانی، سالها در عرصه تحکیم نهاد خانواده و ترویج فرهنگ فرزندآوری فعالیت کردهاند. برگزاری این گردهمایی ملی در شرایطی انجام شد که مسئله جمعیت و فرزندآوری به یکی از مهمترین دغدغههای راهبردی کشور تبدیل شده و کاهش نرخ باروری زنگ خطری جدی برای آینده اجتماعی و اقتصادی ایران به شمار میرود. از همین رو، این نشست را میتوان تلاشی هدفمند برای تقویت نقش کنشگران مردمی در تحقق سیاستهای کلان جمعیتی دانست؛ سیاستهایی که بدون مشارکت فعال بدنه اجتماعی، امکان تحقق مؤثر را نخواهد داشت.
جمعیت؛ مسئلهای ملی با راه حلهای مردمی
در این نشست، نگاه غالب بر این اصل استوار بود که مسئله جمعیت، پدیدهای چندبعدی با ریشههای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. فعالان حاضر در این گردهمایی، با تکیه بر تجربههای میدانی خود، بر این نکته تأکید داشتند که راهحلهای پایدار در حوزه جمعیت، بیش از هر چیز باید از دل جامعه و با زبان مردم شکل بگیرد. فضای نشست، بستری برای گفتوگوی تعاملی میان کنشگران، تبادل تجربهها و طرح دغدغههای مشترک بود؛ دغدغههایی که از چالشهای اقتصادی خانوادهها تا تغییر نگرش نسل جوان نسبت به ازدواج و فرزندآوری را در برمیگرفت. همین تنوع دیدگاهها و تجربهها، نشست ملی کنشگران جمعیت و فرزندآوری را به محلی برای همافزایی فکری و عملی تبدیل کرد.
تأکید بنیاد کرامت رضوی بر نقشآفرینی اجتماعی در حوزه خانواده
محمدحسین استادآقا، مدیرعامل بنیاد کرامت رضوی، در این نشست با اشاره به مأموریتهای اجتماعی آستان قدس رضوی، بر ضرورت نقشآفرینی مؤثر نهادهای اجتماعی در حوزه خانواده و جمعیت تأکید کرد و گفت: این بنیاد بهعنوان سازمان اجتماعی آستان قدس رضوی با توجه به مأموریتهای متنوعی که دارد، در تلاش است در موضوعات مهم اجتماعی و فرهنگی از جمله تحکیم نهاد خانواده و ترویج فرهنگ فرزندآوری نقشی اثرگذار ایفا کند، از این رو از ایدههای نو و خلاقانه در راستای ترویج و توسعه فرهنگ جمعیت و فرزندآوری استقبال میکند. وی با اشاره به رویکرد بنیاد کرامت رضوی در ورود به مسائل اجتماعی، افزود: این بنیاد تلاش دارد با بهرهگیری از ظرفیتهای مردمی و نخبگانی، برنامههایی متناسب با نیازهای واقعی جامعه را طراحی و اجرا کند.
مدیرعامل بنیاد کرامت رضوی با تأکید بر ضرورت نوآوری در حوزه جمعیت، خاطرنشان کرد: استفاده از روشهای تکراری و کلیشهای، پاسخگوی نیازهای امروز جامعه نیست و برای ارتباط مؤثر با نسل جوان، باید از زبان، ابزار و ایدههای نو بهره گرفت. به گفته وی، بنیاد کرامت رضوی در این مسیر، از طرحها و ایدههایی که قابلیت اجرا در سطح ملی داشته باشند، استقبال میکند. استادآقا همچنین به فعالیتهای ساختاری بنیاد کرامت رضوی اشاره کرد و گفت: ما در سطح بنیاد، کارگروهی تخصصی را شکل دادهایم که بیش از دو سال است با عنوان «کارگروه جوانی جمعیت و خانواده» فعالیت میکند. این کارگروه مأموریت دارد با نگاهی تخصصی و مستمر، برنامهها و اقدامهای حوزه خانواده و جمعیت را پیگیری و هماهنگ کند.
کنشگران مردمی؛ حلقههای میانی تحقق سیاستهای جمعیتی
در بخشهای مختلف نشست، بر نقش کنشگران مردمی بهعنوان حلقههای میانی میان سیاستگذاران و بدنه جامعه تأکید شد. تجربههای ارائه شده از سوی فعالان حاضر نشان داد ارتباط چهره به چهره با خانوادهها، گفتوگو با زبان نسل جوان و ارائه الگوهای موفق بومی از مؤثرترین ابزارها برای ترویج فرهنگ فرزندآوری است. نشست ملی کنشگران جمعیت و فرزندآوری در مشهد، با همین رویکرد تلاش کرد زمینه شکلگیری شبکهای منسجم از فعالان این حوزه را فراهم آورد؛ شبکهای که بتواند در آینده، نقش مؤثری در همافزایی برنامهها و تحقق اهداف کلان جمعیتی کشور ایفا کند.
شبکهسازی؛ هدف محوری گردهمایی کنشگران جمعیت
یکی از اهداف اصلی نشست ملی کنشگران جمعیت و فرزندآوری، ایجاد بستر مناسب برای شبکهسازی میان فعالان و تشکلهای مردمی این حوزه بود. گرد هم آمدن ۱۵۰ نماینده و کنشگر از نقاط مختلف کشور، فرصتی کمنظیر فراهم کرد تا مجموعههایی که هر یک به صورت مستقل در استانها و شهرهای مختلف فعالیت دارند، با ظرفیتها، تجربهها و برنامههای یکدیگر آشنا شوند. در این نشست تلاش شد کنشگران مردمی، فراتر از ارتباطهای مقطعی، به سمت شکلدهی یک شبکه منسجم و پایدار حرکت کنند؛ شبکهای که بتواند در ادامه مسیر، به همافزایی برنامهها، انتقال تجربههای موفق و جلوگیری از موازیکاری در حوزه جمعیت و فرزندآوری کمک کند. این رویکرد، از نگاه برگزارکنندگان نشست، یکی از الزامات تحقق سیاستهای کلان جمعیتی کشور به شمار میرود.
بررسی چالشهای جمعیتی با نگاه میدانی
نشست ملی کنشگران جمعیت و فرزندآوری صرفاً به بیان کلیات و اهداف بسنده نکرد و بخش قابل توجهی از برنامهها به بررسی مسائل روز و چالشهای واقعی حوزه جمعیت اختصاص یافت. کاهش تمایل به فرزندآوری، نگرانیهای اقتصادی خانوادهها، تغییر سبک زندگی، تأخیر در ازدواج و ضعف برخی حمایتهای اجتماعی از جمله موضوعاتی بود که در قالب نشستها و گفتوگوهای تخصصی مطرح شد. کنشگران حاضر در این گردهمایی، با تکیه بر تجربههای میدانی خود تأکید داشتند بسیاری از سیاستها و برنامهها زمانی اثرگذار خواهند بود که متناسب با زیستبوم فرهنگی و اجتماعی هر منطقه طراحی شوند. همین نگاه میدانی و تجربهمحور از ویژگیهای شاخص این نشست ملی بود.
کارگاهها و نشستهای تعاملی؛ همافزایی نهادهای مردمی
در جریان این رویداد ملی، نشستها، کارگروهها و کارگاههای آموزشی متعددی برگزار شد که وجه مشترک آنها، رویکرد تعاملی و مشارکت فعال حاضران بود. این کارگاهها تلاش داشتند ضمن انتقال دانش و تجربه، زمینه گفتوگوی دوطرفه میان استادان، کارشناسان و کنشگران مردمی را فراهم کنند. در این بخشها موضوعاتی همچون اولویتهای مردمی در حوزه جمعیت، نقش رسانه در فرهنگسازی فرزندآوری و ارائه تجربههای موفق تشکلهای مردمی مورد بررسی قرار گرفت. ارائه تجربهنگاریها از سوی تشکلهای شاخص از دیگر برنامههایی بود که با استقبال شرکتکنندگان مواجه شد و زمینه آشنایی با الگوهای موفق بومی را فراهم آورد.
از دیگر محورهای مهم نشست، تأکید بر تداوم ارتباط میان کنشگران مردمی و بنیاد کرامت رضوی بود. بنیاد کرامت رضوی بهعنوان بازوی اجتماعی آستان قدس رضوی، با بهرهگیری از ظرفیت کانونهای خدمت رضوی در سطح استانها میتواند نقش مؤثری در تقویت پیوند میان تشکلهای مردمی ایفا کند. در این نشست بر این نکته تأکید شد که تداوم چنین ارتباطهایی زمینهساز اجرای برنامههای مشترک، پشتیبانی از ایدههای مردمی و ارتقای کیفیت فعالیتها در حوزه جمعیت و خانواده خواهد بود. همافزایی میان نهادهای مردمی و مجموعههای حمایتی یکی از راهکارهای مؤثر برای عبور از چالشهای جمعیتی عنوان شد.
قانون جوانی جمعیت و نقش حلقههای میانی
در بخشهایی از این گردهمایی، به اهمیت اجرای صحیح و مؤثر قانون جوانی جمعیت اشاره شد. شرکتکنندگان بر این باور بودند که تحقق اهداف این قانون، بیش از هر چیز به فعالسازی حلقههای میانی و کنشگران مردمی وابسته است. تجربههای میدانی نشان میدهد سیاستهای جمعیتی، زمانی در زندگی مردم اثر میگذارد که توسط افراد مورد اعتماد جامعه و در بستر فعالیتهای مردمی تبیین و اجرا شود. از همین رو، نشست ملی کنشگران جمعیت و فرزندآوری، تلاشی در راستای تقویت بخش نرمافزاری سیاستهای جمعیتی کشور ارزیابی شد؛ بخشی که بر فرهنگسازی، اقناع اجتماعی و تغییر نگرشها تمرکز دارد.
برنامههای پایانی این رویداد نیز با رویکردی فرهنگی و تعاملی برگزار شد. دیدار شرکتکنندگان با تولیت آستان قدس رضوی، بازدید از مرکز درمان ناباروری بیمارستان رضوی و نشستهای صمیمانه با کانونهای خدمت رضوی از جمله بخشهایی بود که به تقویت پیوند عاطفی و معنوی کنشگران با این مجموعه انجامید. در اختتامیه نشست نیز به پاس حضور و مشارکت فعال کنشگران مردمی، هدایایی متبرک به شرکتکنندگان اهدا شد. برگزارکنندگان این نشست ابراز امیدواری کردند برگزاری چنین گردهماییهایی، آغازگر مسیری مستمر برای همکاری، همافزایی و نقشآفرینی مؤثرتر کنشگران مردمی در حوزه جمعیت و فرزندآوری کشور باشد.
نظر شما