همایون علیاکبری، کارشناس اقتصادی، در گفت و گو با قدس آنلاینافزود: نتیجه وابستگی تجارت خارجی کشور به درهم نوسانات مکرر ارزی و تضعیف توان سیاستگذار در مدیریت بازار است؛ وضعیتی که تنها با عبور از شبکه تراستی یوآن–درهم قابل اصلاح خواهد بود.
وی اظهار کرد: درهم در ظاهر یک ارز منطقهای است، اما در عمل بهطور کامل به دلار آمریکا گره خورده است. از اینرو، هر میزان وابستگی به درهم، به معنای وابستگی غیرمستقیم به دلار و نظام مالی تحت سیطره آمریکا خواهد بود. زمانی که بخش قابل توجهی از واردات کشور، حتی واردات از چین، با درهم تسویه میشود، عملاً یک واسطه غیرضروری و پرهزینه به زنجیره تجارت افزوده شده است؛ واسطهای که نهتنها هزینه مبادله را بالا میبرد، بلکه بستر اعمال فشار و اخلال را نیز فراهم میکند.
وی افزود: این وابستگی موجب شده است کوچکترین محدودیت در نقلوانتقال درهم چه از سوی بانکهای اماراتی و چه در نتیجه فشارهای سیاسی مستقیماً به کمبود ارز در بازار داخلی منجر شود. پیامد چنین وضعیتی افزایش تقاضا در بازار آزاد و جهش نرخ ارز است؛ پدیدهای که طی سالهای اخیر بارها تکرار شده و به بیثباتی فضای اقتصادی دامن زده است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به رسوب منابع ارزی کشور در حساب تراستیها گفت: مهمترین عامل وضعیت کنونی بازار ارز، رسوب حدود ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی ایران در اختیار تراستیهای فعال در بازار درهم است. این منابع، بهجای آنکه در چرخه رسمی تأمین ارز قرار گیرند و در اختیار تجار واقعی گذاشته شوند، عملاً قفل شدهاند. در مقاطع حساس، بهویژه در پایان سال مالی دلاری و یوآنی، این انسداد ارزی باعث میشود منابع لازم برای تأمین ارز واردات فراهم نشود و تمام فشار تقاضا به سمت بازار آزاد سوق پیدا کند.
علیاکبری ادامه داد: در چنین شرایطی، بانک مرکزی بهدلیل تثبیت نرخ ارز واردات و کاهش منابع مداخلهای، عملاً توان مدیریت مؤثر بازار را از دست میدهد. توقف تسویه کالا با طلا در ماههای اخیر، و همچنین توقف تسویه بخشی از صادرات نفت با طلا، این تنگنای ارزی را تشدید کرده و دسترسی کشور به ابزارهای جایگزین تأمین ارز را محدودتر ساخته است.
وی تصریح کرد: کاهش وابستگی به درهم در تجارت خارجی، یک راهکار کلیدی و اجتنابناپذیر برای ثباتبخشی به بازار ارز است. تا زمانی که تجارت ایران با چین و سایر شرکای اصلی از مسیر تراستیهای درهمی و شبکه مالی امارات عبور کند، بیثباتی ارزی تداوم خواهد داشت. قطع دست تراستیها، اجرای واقعی توافقات پولی دوجانبه، تسویه مستقیم با یوآن و تنوعبخشی به ارزهای مورد استفاده در تجارت خارجی، مجموعه اقداماتی است که میتواند اقتصاد ایران را از وابستگی پرریسک به درهم خارج کند.
این کارشناس اقتصادی گفت: وابستگی شدید تجارت خارجی کشور به یک ارز خاص، بهویژه درهم امارات، یکی از نقاط ضعف ساختاری اقتصاد ایران است. هرچند فاصله گرفتن از درهم از منظر اجرایی کار سادهای نیست، اما در مجموع به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و باید بهصورت تدریجی اما هدفمند دنبال شود تا تجارت خارجی ایران از یک گلوگاه پرهزینه و آسیبپذیر رها شود.
گفتنی است؛ شبکه تراستی به مجموعهای از شرکتها، حسابها و واسطههای مالی غیرشفاف گفته میشود که بهصورت غیررسمی یا نیمهرسمی، نقش واسطه نقلوانتقال پول را بین کشورها ایفا میکنند؛ بدون اینکه پول مستقیماً از بانکِ کشور مبدأ به بانکِ کشور مقصد منتقل شود.
نظر شما