افزایش قیمت ارز، طلا و سکه در روزهای اخیر، بیش از آنکه یک جهش ناگهانی یا هیجانی باشد، بازتاب وضعیتی آشنا در اقتصاد کشور است، بازاری که در نبود چشم‌انداز روشن، سناریو محتاطانه‌تر را انتخاب می‌کند.
واقعیت این است که بازارها معمولاً منتظر اعلام رسمی سیاست‌ها نمی‌مانند. آن‌ها با انتظارات کار می‌کنند، انتظاراتی که این روزها ترکیبی است از تداوم تورم، ابهام در سیاست خارجی و تردید نسبت به توان سیاست‌گذار برای ایجاد ثبات پایدار. وقتی این تصویر شفاف نباشد، طبیعی است که قیمت‌ها خود را به جلو بکشند.
در مورد بازار ارز، مسئله فقط کمبود عرضه نیست. نرخ ارز در ایران بیش از هر چیز تابع سطح اطمینان است. تا زمانی که افق درآمدهای ارزی، مسیر روابط خارجی و سیاست‌های پولی و مالی دولت برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی نباشد، بازار ترجیح می‌دهد بر مبنای بدبینانه‌ترین سناریوها قیمت‌گذاری کند؛ حتی اگر آن سناریوها لزوماً محقق نشده باشند.
بازار طلا و سکه نیز داستانی مشابه دارد، با این تفاوت که یک عامل خارجی هم به آن اضافه شده است. افزایش قیمت اونس جهانی طلا در فضای نااطمینانی اقتصاد جهانی، در کنار رشد نرخ ارز داخلی، به‌طور همزمان عمل کرده و موجب شده قیمت طلا و سکه شتاب بیشتری بگیرد. بنابراین همه این افزایش را نمی‌توان فقط به عوامل داخلی نسبت داد.نکته مهم اینجاست که این تحولات را نباید الزاماً نشانه فروپاشی یا بحران قریب‌الوقوع دانست. آنچه می‌بینیم بیش از هر چیز پیام بازار است؛ پیامی مبنی بر اینکه فعالان اقتصادی هنوز قانع نشده‌اند ثباتی که از آن سخن گفته می‌شود، ماندگار و قابل اتکا باشد.
از سوی دیگر، وقتی بازارهای جایگزین از تولید گرفته تا بورس و حتی ابزارهای کم‌ریسک مالی نتوانند به‌طور واقعی نقش حفظ ارزش دارایی را ایفا کنند، سرمایه‌ها مسیرهای تکراری را انتخاب می‌کنند. در چنین فضایی، طلا و ارز نه انتخاب نخست، بلکه انتخاب آشنا هستند.
در نهایت، افزایش قیمت‌ها خودِ مسئله اصلی نیست؛ مسئله اصلی این است که چرا بازار، هنوز پاسخی قطعی به پرسش «آینده چه می‌شود؟» نداده است. تا زمانی که این پرسش بی‌جواب بماند، قیمت‌ها زودتر از تصمیم‌ها حرکت خواهند کرد و معمولاً رو به بالا.
در این میان، یک نکته کمتر دیده‌شده اما اثرگذار وجود دارد و آن «زمان‌بندی» سیاست‌هاست. تجربه نشان می‌دهد هرچه فاصله میان شکل‌گیری انتظارات و واکنش سیاست‌گذار بیشتر شود، کارایی مداخلات بعدی کاهش می‌یابد. بازارها در چنین شرایطی نه منتظر تصمیم، بلکه منتظر نشانه‌اند؛ نشانه‌ای که بتواند میان گفتار و عمل پل بزند. به همین دلیل، حتی سیاست‌های درست نیز اگر در مقطع نامناسب اجرا شوند، اثر محدودی بر جهت کلی بازار می‌گذارند.
از سوی دیگر، رفتار امروز بازار بیش از آنکه محصول یک شوک مشخص باشد، نتیجه انباشت ابهام‌هاست. سرمایه‌گذاران خرد و حتی بازیگران بزرگ، بیش از سودآوری به حفظ ارزش فکر می‌کنند و این تغییر اولویت، ماهیت تقاضا را عوض کرده است. در چنین فضایی، هر خبری که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به «آینده» گره بخورد، سریع‌تر از متغیرهای واقعی در قیمت‌ها منعکس می‌شود.
بنابراین، مدیریت بازار در این مقطع نیازمند ابزارهایی است که نه‌فقط نقدینگی را جمع کند؛ بلکه بتواند بخشی از این نااطمینانی را مهار کند. بازاری که جلوتر از تصمیم‌ها حرکت کرده، حالا بیش از هر زمان دیگری به سیگنال‌های عینی نیاز دارد، نه صرفاً وعده‌های کلی.
در همین فضا و همزمان با شتاب گرفتن قیمت‌ها در بازار ارز و طلا، هیئت عالی بانک مرکزی نیز از تصویب مصوبه انتشار اوراق ارز و طلا خبر داد؛ اقدامی که نشان می‌دهد سیاست‌گذار پیام بازار را دریافت کرده و قصد دارد با ابزارهای مالی، بخشی از تقاضای احتیاطی را از بازار نقدی دور کند. با این حال، اثرگذاری این تصمیم بیش از آنکه به نفس اعلام آن وابسته باشد، به جزئیات اجرایی، میزان عرضه و مهم‌تر از همه، سطح اعتماد بازار گره خورده است. بازاری که امروز در حال کورس است، بیش از هر چیز منتظر پاسخ‌های عملی و ماندگار می‌ماند.