در حالی مقامات آنکارا و ایروان از باز شدن گذرگاه مرزی «علیجان» میان منطقه ایغدیر ترکیه و شهر مارگارا ارمنستان خبر دادهاند که این گذرگاه از سال ۱۹۹۳ به خاطر اشغال قرهباغ کوهستانی مسدود بود و ترکیه روابط دیپلماتیک خود را با دولت ایروان قطع کرده بود. حال پس از زلزله سهمگین ترکیه، سفر وزیر امور خارجه ارمنستان به ترکیه برای نشان دادن همبستگی، حاکی از زمزمههایی برای بهبود روابط است.
حتی برخی تحلیلگران پا را از بهبود روابط ارمنستان و ترکیه فراتر نهاده و معتقدند با توجه به اینکه ترکیه همپیمان آذربایجان محسوب میشود بهبود روابط با ترکیه میتواند در مسائلی مانند بحرانهای قفقاز نیز مؤثر باشد. با دکتر پاکآیین، سفیر پیشین ایران در آذربایجان درخصوص گمانهزنیها درباره منطقه قفقاز پس از حوادث اخیر، گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید.
ورود کامیونهای بارگیری شده با محمولههای بشردوستانه ارمنستان پس از ۳۰سال به چه معناست؟ آیا این مسئله میتواند سیاسی تلقی شود و نشاندهنده این باشد که احتمال تکرار بازگشایی مرز وجود دارد؟
از دیرباز ترکیه علاقهمند به برقراری ارتباط با ارمنستان بود. بهدلیل حمایت ترکیه از آذربایجان، ارمنستان خیلی به این نوع ارتباطات با ترکیه علاقه نداشت. اما زلزله ویرانگر ترکیه سبب شد در چارچوب اقدام انساندوستانه، راه ترکیه باز شده و محمولهها برای کمک به زلزلهزدهها ارسال شود. این اقدام، حرکت سیاسی برای بهبود روابط دو کشور نیست و کماکان مسائلی مانند ادعای قتلعام ارامنه توسط ترکیه و همچنین روابط خوب ترکیه با جمهوری آذربایجان، بر روابط دو کشور سایه سنگینی انداخته و به نظر نمیرسد اقدام انساندوستانه موجب شود روابط سیاسی افق چشمگیری داشته باشد. البته اکنون فقط بحث کمکهای انساندوستانه مطرح نیست بلکه شهرهای ترکیه که همجوار ارمنستان هستند آسیبهای جدی دیدهاند و نیاز به بازسازی دارند و لازم است مرز مدت بیشتری باز بماند. اینها نشاندهنده آن است که ترکیه نیازمند رویکرد مثبتتری در قبال ارمنستان است و شاید بتوان آن را گامی مثبت برای بهبود تدریجی تلقی کرد.
اما اختلافات ترکیه و ارمنستان بسیار عمیقتر از این حرفهاست. البته میتوان امیدوار بود در آینده نوعی دیپلماسی انساندوستانه برای کمک به مردم ترکیه بین ایروان و آنکارا شکل گیرد.
برخی تحلیلگران معتقدند ارمنستان با این کار نشان داد بهدلیل فشارهای زیادی که بر خود احساس میکند از دامن ایران به دامن ترکیه پناه برده؛ این تحلیل چقدر دقیق است؟
هر کشور دیگری هم همسایه ترکیه بود و زلزلهای رخ میداد حتماً کمک میکرد، پس ارتباطی به ایران ندارد. اگر این اتفاق در ارمنستان رخ میداد ترکیه به کمک او میرفت. روابط ایران و ارمنستان بسیار ریشهای است و با یک زلزله به هم نمیریزد. این تحلیل پایه دقیقی ندارد.
با توجه به دیدار وزیران خارجه ارمنستان و ترکیه و تلاش روسیه برای حل مشکل قفقاز و دیدار علیاف با پاشینیان در اجلاس مونیخ، چقدر احتمال دارد در قفقاز جنوبی شاهد بازگشایی روابط باشیم؟
این دیدارها با این رویکرد است که مشکلات کشورها حل شود. اگر کشورها حسننیت داشته باشند میتوان امیدوار بود مشکلات منطقه در بلندمدت حل شود.
ترکیه میتواند برای حل مشکلات بین ارمنستان و آذربایجان نقش مثبتی داشته باشد؟
اختلافات آنکارا و ایروان بسیار عمیقتر از مشکلات ارمنستان و آذربایجان است. یعنی وجه دوم سؤال بیشتر مورد قبول است؛ درواقع باید پرسید آیا آذربایجان میتواند نقشی در گرم شدن روابط ترکیه و ارمنستان داشته باشد یا خیر؟ اختلافات ترکیه با ارمنستان مقدم است. ارمنستان و آذربایجان بیست و چند سالی میشود با هم اختلاف دارند اما اختلاف ترکیه با ارمنستان از بیش از ۱۰۰ سال پیش بوده است. بنابراین نباید انتظار داشت تحولات مهمی ایجاد شود. مسئله قرهباغ یک سد جدی در روابط دو کشور است. کریدورهای لاچین و زنگهزور هم از موارد اختلافی جدی محسوب میشوند. چنانچه دیدارها با رویکرد همراه با حسن نیت تداوم یابد شاهد تحولی در روابط خواهیم بود.
نقش روسیه در این منطقه چه میزان اهمیت دارد؟
روسیه وزن خود را کماکان حفظ کرده است، چراکه هم آذربایجان و هم ارمنستان خود را از میانجیگری روسیه بینیاز نمیبینند و روسیه متمایل است ارتباطات خود را با هر دو کشور حفظ کند تا نفوذ خود را گسترش داده و برای حل مشکلات موجود کمک و کماکان در حل مشکلات منطقه نقشآفرینی کند.
خبرنگار: زینب اصغریان
۶ اسفند ۱۴۰۱ - ۰۳:۳۲
کد خبر: 852476
پس از زلزله سهمگین ترکیه، سفر وزیر امور خارجه ارمنستان به ترکیه برای نشان دادن همبستگی، حاکی از زمزمههایی برای بهبود روابط است.
نظر شما