قدس؛ بار دیگر ریاض و باز هم با موضوع سوریه. روز گذشته در پایتخت عربستان نشستی با موضوع سوریه برگزار شد. وزرای خارجه ترکیه، عراق، لبنان، اردن، مصر، انگلیس، آلمان و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و وزیر خارجه دولت موقت سوریه از شرکتکنندگان در نشست ریاض بودند.
این نشست در ادامه نشست ۲۴ آذر بود که در بندر عقبه اردن برگزار شد و بزرگترین نکته آن حضور نداشتن ایران یا بهتر است بگوییم دعوت نکردن از ایران برای حضور بود. همین مسئله این امر را به ذهن متبادر میکند که کشورهای غربگرا در منطقه احتمالاً از این نشست برای بحث در مورد راهبردهای موازنه حضور ایران در سوریه استفاده میکنند. باوجود این «تمرکز اصلی بر ایجاد ثبات در سوریه پس از اسد، با موضوعات کلیدی از جمله ایجاد یک دولت موقت فراگیر و تدوین قانون اساسی جدید، رسیدگی به آسیبهای زیرساختی گسترده حاصل از بیش از یک دهه جنگ داخلی، تسهیل در ارسال کمکها برای کاهش بحران انسانی، بحث در مورد کاهش تحریمها برای حمایت از بهبود سوریه، در عین حال تضمین پاسخگویی در مورد جنایات جنگی» از دستورات اصلی این نشست عنوان شده است. نشست ریاض در حالی برگزار شد که هفته پیش شاهد سفر دورهای اسعد الشیبانی، وزیر خارجه جدید سوریه به کشورهای قطر، اردن و امارات متحده عربی بودیم. او پیش از آن هم به ریاض سفر کرده بود.
چالشهای نشست ریاض
هرچند ایران همواره از هر تصمیمی که به ایجاد شرایط بهتر برای مردم سوریه منجر شود حمایت کرده، اما ترکیب چهرههایی که در این نشست حضور داشتند ممکن است چنین نتیجهای را حاصل نکند. یکی از چالشهای بزرگ بر سر راه موفقیت چنین نشستهایی اولویتهای متفاوت شرکتکنندگان در آن است. در حالی که برای اروپاییها موضوع آوارگان و منابع گازی اهمیت ویژه دارد، برای ترکیه مباحث ایدئولوژیک و سیطره سیاسی مهمتر است. عراقیها دوست دارند امنیت به سوریه و در نتیجه عراق برگردد و ایران تقابل با اسرائیل را در رأس تصمیمگیریها قرار میدهد. از آنطرف سعودیها هم کما فیالسابق رویکرد سروری بر جهان عرب را در پیشرو دارند. با همین نگاه، اولویتهای متفاوت در میان بازیگران منطقهای و بینالمللی (به عنوان مثال، ایران در مقابل عربستان سعودی، آمریکا در برابر روسیه) میتواند مانع اجماع شود.
چالش دیگر بر سر موفقیت این نشست، ساختار بروکراتیک موجود در منطقه و بهویژه سوریه است. نظام سوریه در طول دهههای گذشته بهطور کلی به ساختاری پوچ و پوشالی تبدیل شده است. همین امر سبب بیاعتمادی عمیق در میان جناحهای سوریه و میان سوریه و جامعه بینالمللی شده که میتواند توافقات سیاسی را از مسیر خارج کند.
چالش دیگر مسئله مالی است. نیازهای بازسازی سوریه بسیار زیاد است. تأمین بودجه کافی، بهویژه در یک اقتصاد درهمریخته، چالشبرانگیز است. یکی دیگر از چالشها در مسیر موفقیت این نشستها ندیده گرفتن ایران است. حذف ایران از سوی ریاض هرچند اقدامی جسورانه محسوب میشود، با این حال، برای اینکه هر راه حلی پایدار باشد، در نهایت باید به نقش ایران با توجه به حضور ریشهدار و منافع آن در سوریه توجه کند. دیپلماسی، حتی اگر غیرمستقیم باشد، ممکن است همچنان برای افزایش تعامل گروههای سوری نزدیک به ایران ضروری باشد.
نظر شما