این عفونت‌ها نه تنها جان هزاران بیمار را که برای درمان به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، تهدید می‌کنند، بلکه به یک تهدید جدی برای سلامت عمومی و سیستم‌های بهداشتی تبدیل شده‌اند.
عفونت‌های بیمارستانی، چالشی جهانی در حوزه بهداشت
مسعود مردانی، فوق تخصص بیماری عفونی با بیان اینکه عفونت‌های بیمارستانی به عنوان یک چالش اجتناب‌ناپذیر در تمامی تکالیف پزشکی و اعمال درمانی در سراسر دنیا شناخته می‌شوند، به خبرنگار ما می‌گوید: حتی کشورهای پیشرفته غربی که اصول کنترل بهداشت را به‌طور دقیق رعایت می‌کنند و به مواد ضدعفونی دسترسی کامل دارند، از خطر این نوع عفونت‌ها در امان نیستند. در ایران، وضعیت این مشکل بدتر از کشورهای پیشرفته است و احتمالاً شیوع این عفونت‌ها بیشتر است.
او یکی از دلایل اصلی بروز عفونت‌های بیمارستانی را نبود توجه کافی به رعایت شست و شوی دست‌ها توسط پرسنل پزشکی، پزشکان و پرستاران می‌داند و بیان می‌کند: این در حالی است که تمامی افراد باید پس از ویزیت بیماران و قبل از ورود به بیمارستان دست‌های خود را به‌طور کامل بشویند یا از محلول‌های ضدعفونی‌کننده حاوی الکل استفاده کنند.
دومین عامل تشدید عفونت‌های بیمارستانی، مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌هاست. شایع‌ترین علت مقاومت میکروبی در جهان، عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا، کرونا و سرماخوردگی است که بیشتر آن‌ها نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارند. متاسفانه، هم پزشکان و هم اولیای خانواده‌ها بدون اندیکاسیون مناسب، اقدام به تجویز این داروها می‌کنند. مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از شایع‌ترین علل مقاومت میکروبی است و در سال‌های اخیر، به دلیل مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک، به‌ویژه در بخش‌های آی‌سی‌یو، موارد عفونت‌های بیمارستانی به شدت افزایش یافته است.
مردانی ادامه می‌دهد: سومین عامل مهم در کاهش عفونت‌های بیمارستانی، رعایت اصول پیشگیری و کنترل عفونت است. در بیمارستان‌ها باید دیسیپلین‌های خاصی رعایت شود، از جمله جداسازی بیماران واگیردار از دیگر بیماران غیر واگیردار. بیمارانی که میکروب‌های خاص دارند، باید در بخش‌های مخصوص ایزوله نگهداری شوند. با این حال، هزینه‌های بالای نگهداری بیماران در اتاق‌های ایزوله می‌تواند چالشی بزرگ باشد. در بسیاری از موارد، مسائل مالی مانع از انجام این کار می‌شود.
شایع‌ترین عفونت‌های بیمارستانی
مدیر گروه عفونی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان می‌کند: براساس آمار، به‌طور متوسط ۲ تا ۳ درصد از بستری‌های بیمارستانی منجر به عفونت‌های بیمارستانی می‌شوند. عفونت بیمارستانی به بیماری‌هایی گفته می‌شود که در اثر بستری شدن در بیمارستان به وجود می‌آید. به طور معمول، بیمارانی که در ابتدا هیچ علامت بیماری نداشتند، پس از ۲ تا ۳ روز از بستری شدن در بیمارستان دچار تب می‌شوند و علائم عفونت در آن‌ها نمایان می‌شود. برای مثال، اگر به بیمار سوند ادراری زده شود و این سوند موجب ایجاد میکروب در بدن شود، ممکن است منجر به عفونت ادراری بیمارستانی گردد.
در صورتی که استفاده از این سوندها ضروری باشد، باید مدت زمان استفاده از آن‌ها به حداقل برسد.
وی در پاسخ به این پرسش که شایع‌ترین بیماری‌های عفونی کدامند، می‌گوید: بیشترین عفونت‌های بیمارستانی به عفونت‌های ادراری مربوط می‌شود که معمولاً به دلیل استفاده نابجا از سوندهای ادراری رخ می‌دهد. پس از آن، عفونت‌های ریوی در بیماران بستری در بخش‌های آی‌سی‌یو بیشتر دیده می‌شود، به ویژه در بیمارانی که به دستگاه تنفس مصنوعی متصل هستند. لوله تراشه‌ای که برای تهویه تنفسی در این بیماران قرار داده می‌شود، مانند یک جسم خارجی عمل کرده و موجب بروز عفونت‌های ریوی می‌شود. این عفونت‌ها معمولاً در افرادی که اعمال جراحی داشته‌اند، دچار ضربه مغزی شده‌اند یا مشکلات مشابه دارند، شایع‌تر است.
او می‌افزاید: پس از عفونت‌های ادراری و ریوی، عفونت‌های خون نیز به چشم می‌خورند که معمولاً به دلیل استفاده از کاتترهای آلوده ایجاد می‌شود و به این نوع عفونت‌ها سپسیس گفته می‌شود. عفونت‌های نکروز بافت نرم نیز به ویژه در بیمارانی که مدت زمان طولانی در بستر هستند، رخ می‌دهد. در این بیماران، زخم‌های بستر به منبع مناسبی برای میکروب‌ها تبدیل می‌شوند و در نهایت، زخم‌های بستر عفونی در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، یکی از دلایل عمده عفونت‌های بیمارستانی محسوب می‌شود.
چالش در رعایت استانداردهای بهداشتی
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اینکه تمامی عفونت‌ها قابل درمان هستند، اضافه می‌کند: اما اصل صحیح برخورد با آن‌ها این است که پیشگیری همیشه باید مقدم بر درمان باشد. به عنوان مثال، اگر از گذاشتن سوند ادراری خودداری کنیم، احتمال بروز عفونت ادراری کاهش می‌یابد. همچنین، در بخش‌های آی‌سی‌یو، اگر هنگام استفاده از کاتتر وریدی، اصول بهداشتی و کنترل عفونت رعایت شود، از بروز عفونت خون جلوگیری می‌شود. همچنین به جای اینکه بیمار مدت طولانی لوله داخل نای داشته باشد که خود ریسک عفونت را به همراه دارد، می‌توان از ونتیلاسیون غیرتهاجمی با ماسک استفاده کرد که تهاجمی نیست و به کاهش خطر عفونت‌های بیمارستانی کمک می‌کند.
او در خصوص وضعیت رعایت بهداشت در بیمارستان‌ها اینگونه توضیح می‌دهد: رعایت بهداشت در بیمارستان‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل تعداد بیماران، نوع بیماری‌ها، وضعیت بیمارستان (دولتی یا خصوصی) و امکانات موجود برای کنترل بیماری است. در بیمارستان‌های دولتی و بیمارستان‌های دانشگاهی، معمولاً ابزارهای کنترل بیماری به‌طور مناسب به کار گرفته می‌شود. بیشتر بیمارستان‌های دانشگاهی در ایران این ابزارها را دارند و به استانداردهای بهداشتی توجه می‌کنند. اما در بیمارستان‌های درجه ۲ و ۳، ممکن است این ابزارهای کنترل بیماری به اندازه کافی وجود نداشته باشد. همچنین، نبود پزشک متخصص در برخی از این بیمارستان‌ها نیز می‌تواند مانع از اجرای صحیح و کامل پروتکل‌های بهداشتی و کنترل عفونت‌ها شود.
نظر شما