این ترکیب طلایی و نقره‌ای هر جایی از این جهان بود، یک قاب فلزی بود؛ در صحن و سرای رضوی اما حکم این قاب فلزی، حکم پنجره حاجات و توسلات است با غنای ارزشی فراتر از وزن طلا و نقره! پنجره‌ای که نور را از بیرون به داخل نمی‌دهد، بلکه برعکسِ همه پنجره‌های عالم، نور را از درون به بیرون خود می‌دهد، نوری که از بقعه حضرت شمس‌الشموس(ع) به قلب عاشقان حضرت(ع) می‌تابد. این پنجره سیم و زر در دارالولایه نصب شده و به نام پنجره‌فولاد دارالولایه شناخته می‌شود که مروری بر سرنوشت آن تازگی دارد و ذهن و دل را درگیر معنویت می‌کند.

نگاهی از پشت پنجره تا ضریح منور

دارالولایه بخشی از این قطعه بهشتی است. بزرگ و پرنور و زیبا که زائران پس از کمال معنوی در بارگاه رضوی، مسحور جمالش می‌شوند. از آینه‌کاری‌های بی‌نقص در سقفش تا مرمرهای خوش‌نقش در کفش. از سنگ‌های زیبا بر ستون‌هایش تا لوسترهای شیشه‌ای بر سقف بلندبالایش. زائران حریم رضوی اما با گذر از همه این زیبایی‌ها خود را به گوشه دنجی در دیوار شرقی این رواق می‌رسانند. جایی که می‌توانند از لای مشبک‌های فلزی خیره به ضریح شوند، انگشتان خود را در این پنجره قلاب کرده و با امام مهربانی خلوت کنند. زیبایی چشمگیر این رواق همین پنجره است، چرا که نه‌تنها چشمان که قلب زائران را هم با خود می‌برد.
پنجره‌فولاد دارالولایه در موقعیتی از رواق واقع شده که وقتی زائران پیش‌روی آن می‌ایستند نگاه نافذشان با عبور از رواق دارالاخلاص و مسجد بالاسر، با ضریح حضرت رضا(ع) پیوند می‌خورد. مانند بقیه پنجره‌فولادها و ضریح مطهر امام رئوف(ع) پرازدحام است و همواره زائران زیادی برای نزدیک شدن حال و هوای خود با فضای معنوی حرم مطهر رضوی در این نقطه مطهر به راز و نیاز می‌ایستند.
این رواق بزرگ که در مجاورت صحن‌های جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی قرار دارد در سال ۱۳۶۸ بنا شده و باتوجه به حضور همیشگی زائران در این فضای مطهر، پنجره‌فولاد آن نیز همواره نقطه پناه زائران است.

اثر هنری در قاب فلزی

پنجره فولاد رواق دارالولایه مملو از زیبایی‌شناسی معماری است. این قاب به زیبایی در دل حرم مطهر و فاصله‌ای نزدیک به بقعه مبارک حضرت رضا(ع) ایجاد شده است، اثری که جز با ارادت و اخلاص سازندگان و توسل به خود حضرت(ع) خلق‌شدنی نبود. بخش داخلی این پنجره دارای نمای چوبی ساده‌ای است که با نزدیک شدن به آن قابل‌رؤیت است. نمای بیرونی پنجره اما جنس نقره دارد و در بخش‌هایی از آن هم طلا به کار رفته و طرح کلی آن، همانند پنجره طبقه زیرین آن در دارالاجابه، سبک پنج‌دهانه محرابی با شیوه هندی دارد که برداشتی از طرح پنجره‌های ضریح شیر و شکر است.
ترکیب نقره و طلا و نقش و نگارهایی که با قلم سخت در صفحات سخت فلز ایجاد شده است، میلیمتر به میلیمتر این پنجره را تبدیل به اثری هنری کرده که می‌توان زمان‌های طولانی در مقابلش نشست و در عمق آن غرق شد. همه این ظرایف هنری نقره‌ای و طلایی بر شاسی اصلی فلزی بنا شده که در قاب سنگ و سیمان دیوارها و کف مهار شده است.

زیبایی‌های بی‌پایان معماری

زیباترین نمایه‌های معماری پنجره‌فولاد دارالولایه، نقش قلم‌ بر آن است. نقشی که به زیبایی حک شده و جملات، متون و دعاهای زیبایی را پدید آورده است. قلم‌زنی این پنجره از شاخص‌ترین آثار این حوزه در سال‌های پس از انقلاب اسلامی در حرم مطهر است که مهدی علمداری، قلمزن و هنرمند شاخص، آن را خلق کرده است.
در نمای مشبک‌های میان این پنجره، طرحی از ترنج، گل شاه‌عباسی و اسلیمی گلدار بسیار زیبا به‌صورت قلم‌‎زنی برجسته پرکار به چشم می‌خورد. در بالای مشبک‌ها یک ردیف قاب ترنج‌های کتیبه‌دار میناکاری به خط سید محمد حسینی موحد بر زمینه قلم‌زنی قرار دارد. دو ردیف کتیبه، هشت طرح با قاب‌های میناکاری و عباراتی از دعای کمیل به خط سفید در زمینه لاجوردی از ویژگی‌های این پنجره است. در ردیف اول «یا من اسمه دواء و ذکره شفاء» و در ردیف دوم آن هم صلوات خاصه حضرت رضا(ع) نوشته شده با طلا وجود دارد.
همچنین دو قاب کتیبه طلاکاری در دو سوی این پنجره قرار گرفته که این قاب‌ها شامل یک بیت شعر منسوب به حافظ است که به خط نستعلیق بر زمینه نقوش گیاهی بسیار ظریف نقش بسته است؛ «فقیر و خسته به درگاهت آمدم رحمی... که جز ولای توام نیست هیچ دستاویز».
هنرمندان معاصر، حسین رزاقی و طاهر نبی‌زاده طراحی زمینه این دو قاب و قاسم توکلی‌راد خوشنویسی آن را انجام داده‌اند.

مرمت برای حفظ زیبایی‌ها

گذشت ۳۰سال از ساخت رواق دارالولایه و بنا شدن پنجره‌فولاد مذکور در آن زمان، سبب تغییرات ظریفی در چهره این پنجره شد، به این واسطه مرمت پنجره فولاد در تابستان ۱۴۰۴ توسط سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر اجرایی شد.
باتوجه به اجتماع همیشگی زائران در محل پنجره در گذر زمان و به واسطه تداوم تماس دستان با پنجره، بخش‌هایی از نقره‌کاری‌ها دچار فرسایش، ساییدگی و ایجاد زائده‌هایی شده بود که می‌توانست موجب آسیب فیزیکی به زائران شود، به این خاطر بود که تعویض کامل سازه‌های نقره‌ای انجام گرفت. با وجود این تغییرات و اصلاحات، چهره پنجره فولاد دارالولایه مانند روز اول ساختش است، چرا که ساخت و قلم‌زنی سازه‌های جدید نقره‌ای با حفظ اصالت طرح و نقش انجام گرفت.
همچنین یک اقدام عمرانی دیگر هم در این سال‌ها بر این سازه فلزی گذشته است. به نوعی که اسکلت چوبی داخلی پنجره نیز که در برخی نقاط آسیب‌ دیده، در سال ۱۴۰۴ مرمت و شاسی فلزی پنجره نیز در بخش‌های مختلف زنگ‌زدایی، عایق‌کاری و مرمت شده است.