ورود سامانهها و هواپیماهای نظامی و آزمایشهای موشکی اخیر نشاندهنده آمادگی کامل کشور در حفظ امنیت ملی و منطقهای است و پیام روشنی به دشمنان میدهد. ایران اگرچه آغازکننده هیچ جنگی نبوده، اما در موضع بازدارندگی و ضربه دوم، توانمند است. همکاریهای نظامی و تسلیحاتی با روسیه به ویژه در حوزه جنگندهها و تجهیزات هوایی و حمایت ضمنی چین، بخشی از توازن قدرت در خاورمیانه را شکل میدهد.
با وجود تحریمها و محدودیتهای بینالمللی، اتکا به توان موشکی و پهپادی بومی، ایران را قادر ساخته تا بدون وابستگی کامل به تجهیزات وارداتی، سطحی از بازدارندگی پایدار را حفظ کند و به قدرتی مستحکم در منطقه تبدیل شود.
توازن قدرت در خاورمیانه
دکتر هیراد مخیری، مدیر گروه دپارتمان روسیه و قفقاز مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، با اشاره به تحولات اخیر همکاریهای نظامی ایران و روسیه، معتقد است: این تعاملات در چارچوب منافع راهبردی و توازن قدرت در خاورمیانه صورت میگیرد و توان موشکی و پهپادی بومی ایران، نقطه اتکای اصلی قدرت بازدارندگی کشور است.
وی تصریح میکند: ایران در سالهای اخیر، به ویژه پس از جنگ اوکراین و افزایش شکاف میان روسیه و غرب، وارد مرحله تازهای از همکاری نظامی با مسکو شده است. آنچه این روزها با عنوان ورود جنگندههای میگ-۲۹ به عنوان راهکار کوتاهمدت و احتمال تحویل تدریجی سوخو-۳۵ در رسانهها برجسته شده، اگر درست باشد، بخشی از همین روند را نشان میدهد.او با تأکید بر منافع روسیه و چین در نظام بینالملل، میگوید: از دیدگاه واقعگرایانه، همکاریهای امنیتی و تسلیحاتی زمانی پایدار میشود که بر پایه همپوشانی منافع شکل بگیرد، نه شعار یا نزدیکی مقطعی، روسیه به دلیل تحریمهای گسترده غرب، نیازمند شریکانی است که هم بازار تسلیحاتی برای آن فراهم کرده و هم امکان دور زدن فشارها را ایجاد کنند. ایران نیز با موقعیت ژئوپلیتیک و نیاز به مدرنسازی توان هوایی، برای مسکو یک مشتری و همپیمان ارزشمند محسوب میشود.
این استاد دانشگاه، ادامه میدهد: در مقابل، تهران میتواند از این همکاری برای افزایش قدرت بازدارندگی خود در برابر آمریکا و متحدانش استفاده کند. چین نیز با هدف راهبردی و رقابت با آمریکا، از تعمیق روابط امنیتی ایران و روسیه استقبال میکند تا ایران بتواند فشارهای آمریکا در خاورمیانه و مسیر انرژی را متوازن کند، بدون آنکه پکن مستقیم وارد رویارویی شود.
محدودیتهای همکاری با روسها
مدیر گروه دپارتمان روسیه و قفقاز مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه با اشاره به محدودیتهای همکاری نیز یادآور میشود: با همه اینها، واقعیت دیگری هم وجود دارد و آن اینکه روسیه مایل نیست ایران به طور کامل به جنگافزارهای پیشرفته مجهز شود تا به یک بازیگر غیر قابل مدیریت تبدیل گردد. بنابراین تحویل تسلیحات؛ مرحلهای و مشروط به ملاحظات مسکو در قبال واشنگتن و تلآویو است. به عبارت دیگر، ایران برای روسیه یک شریک راهبردی مشروط است، نه یک متحد تمامعیار.
دکتر مخیری معتقد است: صنعت موشکی ایران طی چهار دهه گذشته به طور قابل توجهی بومیسازی شده و مسیر پیشرفت مستقل را طی کرده است. این توانایی در جنگهای نیابتی منطقهای مانند یمن، عراق، سوریه و لبنان و حتی در جنگ اوکراین، به ابزاری برای معامله با روسیه تبدیل شد.
این ظرفیت بومی به ایران امکان میدهد حتی بدون اتکا به جنگندههای پیشرفته، سطحی از بازدارندگی پایدار را حفظ کند.وی تصریح میکند: ترکیب توان موشکی و پهپادی بومی با تجهیزات هوایی وارداتی از روسیه، میتواند موازنه قدرت در خاورمیانه را به سود ایران تغییر دهد. جنگندههای سوخو-۳۵ در صورت تحویل کامل، ضعف دیرینه در برتری هوایی را تا حدی جبران میکنند؛ اما اتکای واقعی ایران همچنان بر صنعت موشکی و پهپادی بومی است که هزینه نگهداری کمتر و کارایی بیشتری در شرایط تحریم دارد.
او میگوید: همکاری ایران با روسیه و حمایت ضمنی چین، بازتاب نیاز متقابل این بازیگران در شرایط تغییر نظم بینالمللی است. این تعامل میتواند موقعیت ایران را در برابر جبهه غرب تقویت کند، اما همواره تحت محدودیتهای راهبردی و وابسته به توازن منافع روسیه و چین خواهد بود. نقطه اتکای پایدار ایران در این معادله، نه جنگندههای وارداتی، بلکه صنعت بومی موشکی و پهپادی است که استقلال و قدرت بازدارندگی کشور را تضمین میکند؛موشکهایی مثل خیبر، خلیج فارس، فجر۳ و رستاخیز که در ماههای گذشته اخباری غیررسمی از آزمایش آن منتشر شد.
نظر شما