گفته میشود اگر پرونده این دژ در یونسکو دچار اما و اگرها نشود، گمان میرود در سال ۲۰۲۶ میلادی، دژ الموت نیز به فهرست آثار ثبت جهانی شده ایران خواهد پیوست.
«الموت» تنها یک منطقه جغرافیایی نیست؛ نام آن با رمز مقاومت، خرد سیاسی و ساختارهای دفاعی پیچیده در تاریخ ایران گره خورده و اکنون این میراث گرانبها در آستانه جهانی شدن ایستاده است.
کارهای بر زمین مانده
کارشناسان میراث فرهنگی میگویند بیش از ۲۰ سال از روند و زمینهسازی ثبت جهانی دژ الموت قزوین میگذرد و سرانجام در آذر سال ۱۴۰۳ پرونده به یونسکو فرستاده شد.
در همین راستا کارشناسان و ارزیابان یونسکو برای بررسی و ارزیابی میدانی این پرونده به قزوین سفر کردهاند.
روشن است آنچه از دید ارزیابان یونسکو مهم به شمار میآید، چگونگی نگاهبانی و مدیریت این سازه تاریخی است و البته در زمینه زیرساخت قلعههای موجود در منطقه الموت، نیازمند بهبود راههای دسترسی و سایر امکانات رفاهی، ساماندهی عرصه و حریم و نصب تابلوهای راهنما هستیم.نکته اینجاست که راههای هفت دژ «الموت»، «لمبسر»، «نویذرشاه»، «شمس کلایه»، «قسطین لار»، «شیرکوه» و «اسماعیلیه» باید در بازه زمانی دو ماهه بهسازی شوند تا در فهرست جهانی یونسکو قرار بگیرند. حال پرسش این است آیا میراث فرهنگی توان انجام این کار را دارد؟
خوشبختانه پرونده الموت در یونسکو از دید «محتوا و تعریف محدوده اثر مورد تأیید قرار گرفته است». با این همه بایسته است چنین کاوشهایی در الموت و دژهای دیگر ادامه پیدا کند و با ثبت نتایج بررسیها در ژورنالهای جهانی، پرونده الموت در یونسکو به دشواری و گرهی برنخورد. از سوی دیگر مدیریت این پروژه باید به گونهای باشد که «اصالت و یکپارچگی» دژها دستنخورده بماند. در این میان «دژ حسن صباح» یا همان دژ الموت که مرکزیت دژهای هفتگانه بهشمار میرود، جایگاه ارزشمندتر و مهمتری نزد ارزیابان یونسکو خواهد داشت.
فرصت گرانبها
ایران تا آذر ماه ۱۴۰۳ خورشیدی فرصت داشت پرونده الموت را به سرانجام برساند و برای یونسکو ارسال کند. خوشبختانه این کار انجام شد و اکنون پرونده پیشنهادی ایران و دژهای الموت در یونسکو مراحل ثبت جهانی خود را میگذراند. پیداست چنین ثبت جهانیای فرصتی گرانبها برای توسعه اقتصادی و صنعت گردشگری استان قزوین نیز خواهد بود.
هرچند در سال ۱۳۹۳ خبرهای نگرانکنندهای از گستره الموت شنیده میشد، بدینگونه که «ساخت و سازهای غیرقانونی و بیکیفیتی که در حریم قلعه تاریخی الموت در سالهای اخیر شکل گرفتهاند، یکی از موانع جدی در مسیر ثبت جهانی منظر تاریخی- طبیعی الموت به شمار میآیند و ضرورت دارد با همکاری اهالی این منطقه نسبت به تخریب و برچیدن آنها اقدام شود».
گروه باستانشناسانی که در الموت کاوش میکنند، میکوشند با کاوشهای خود شیوه دفاعی دژ الموت را که همانند راز است، بهتر درک کنند و بشناسند.
ضرورت ساماندهی راههای منتهی به الموت
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین در این زمینه اذعان میکند: تکمیل پرونده منظر دفاعی الموت نیازمند تسریع در رفع موانع مسیرهای دسترسی به قلعههاست. از این رو حضور ارزیابان یونسکو یک ضربالاجل برای بهسازی راهها و آمادهسازی نهایی زیرساختهاست.
سیدمهدی حسینی با اشاره به وجود هفت قلعه اصلی در منطقه رودبار الموت خاطرنشان میکند: تمامی جادههای منتهی به این قلعهها باید ایمنسازی، ساماندهی و تکمیل شوند؛ بهویژه مسیر قزوین-تنکابن که از محورهای کلیدی در این پرونده به شمار میرود.
نظر شما