این درحالی است که با توجه به آمار موجود در دهه‌های اخیر، روند حاشیه‌نشینی رشد ۱۷ درصدی داشته، چنان که به طور میانگین در کشور از هر پنج نفر، یک نفر حاشیه‌نشین و این رقم در شهر مشهد به ازای هر سه نفر، یک نفر است. حال آنکه از چندین دهه بر سیاست‌گذاری برای ساماندهی بافت حاشیه شهر تأکید می‌شود. همچنین در سال‌های اخیر نیز بارها متولیان شهری و حتی مدیران کشوری برای حل چالش‌های پرشمار مناطق کم برخوردار شهرمشهد به عنوان «پایتخت معنوی جهان اسلام» طرح و وعده داده‌اند. به راستی این طرح‌ها و وعده‌ها چه نتیجه‌ای برای ساکنان این مناطق داشته است؟

   بازدیدهای نمایشی

در یکی از کوچه‌های محله پنجتن چند پسر جوان مقابل مغازه‌ای نشسته‌اند. یکی از جوان‌ها با اکراه همصحبتمان شده و اظهار می‌کند: این منطقه گرچه از بسیاری مناطق شهر مشهد قدیمی‌تر است، اما در مقایسه با حتی مناطق این محدوده، بیشترین محرومیت را دارد. البته به طورکلی توجهی به حل مشکلات طبقات ضعیف در کشور ما وجود ندارد. چنانکه اگر در مناطق مرفه شهر مشکلی پیش بیاید به سرعت حل می‌کنند، اما اگر مسئله مشابهی در مناطق کم‌برخوردار ایجاد شود، باید ماه‌ها منتظر باشیم تا حل شود. وی ادامه می‌دهد: وقتی قرار است مسئولی فقط از این محله‌ها رد شود، چند هفته زودتر تمام کوچه‌ها را آب و جارو می‌کنند تا مسئولان متوجه مشکلی نشوند. برای مثال چند هفته پیش یکی از مسئولان فقط قرار بود برای شرکت در مراسمی تنها از این منطقه گذر کند؛ بنابراین مأموران شهرداری و دیگر ارگان‌ها مکرر تأکید می‌کردند «این تابلوها و جعبه‌هایی که مقابل مغازه‌ها و کوچه‌هاست جمع شود، موتورها و ماشین‌ها را اینجا پارک نکنید». البته مسئولی هم که با اطلاع رسانی قبلی و هیئت همراه به محلات سر می‌زند هم مسئول دلسوزی نیست، زیرا باید سرزده و بی‌خبر بیاید تا اصل چهره مردم و مناطق محروم را ببیند، اما هیچ‌وقت چنین بازدیدی را ندیدیم.

  زنانی که بار معاش را به دوش می‌کشند

پیرمردی از اهالی به گزارشگر ما می‌گوید: چند سالی قرار بوده جوی‌های این محل را بپوشانند، اما اقدامی نشده است. هرسال تابستان هم از بوی تعفن و نیش پشه‌هایی که در این جوی‌ها هستند، آسایش نداریم.

 آبی هم که می‌خوریم چندان کیفیت ندارد. فضای سبزی هم برای اوقات فراغت نداریم که به آنجا برویم. البته گزارش‌هایی برای حل مشکلات به‌خصوص جدول‌کشی انجام شده، اما باز هم خبری نیست.

کوچه‌های محله التیمور را پشت سر می‌گذاریم. خانمی که هرچند لحظه بغضش را شرمناک فرو می‌برد، می‌گوید: ما آب و آسفالت نمی‌خواهیم، به مردهایمان کار بدهید. اینجا زن‌ها کار می‌کنند و مردها بیکار و خانه‌نشین هستند. شوهرم ۱۰تا ۱۵ سال برای شرکت پیمانکاری شهرداری کار می‌کرد، فقط یک روز به خاطر بیماری سر کار نرفت، بعد بیرونش کردند. نسخه دکتر بردم، گفت: «این‌ها را نشان نده». وقتی خودم اعتراض کردم، با بی‌پروایی جواب دادند: «هر کار و هر جا می‌خواهید بروید»، حتی ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان طلب شوهرم را ندادند. شوهرم مرد کار است و دستش به هر کاری می‌رود؛ برق کاری، بنایی، همه هنرها را دارد. سه چهار روز می‌رود سر کار اما بعد بیکار می‌ماند.

همین شهروند مشهدی تأکید می‌کند: زن‌های این محله در خانه‌هایشان کار می‌کنند، اما دستمزدی نمی‌گیرند. برای یک بسته پیچ که ۱۵ -۱۰ کیلو وزن دارد و ساعت‌ها طول می‌کشد، ۵ هزار تومان مزد می‌گیرند، اما حاضرند همین کار باشد و برای تأمین معاش از کار ابایی ندارند. وی ادامه می‌دهد: هیچ‌کس و هیچ مسئولی تا حالا به کوچه ما نیامده است و شما اولین نفرید که از مشکلاتمان می‌پرسید. ما هنوز نمی‌دانیم شورای محله داریم یا نه و حتی چه کار کرده‌اند؟ تنها مسئله‌ای که می‌دانیم این است مردم محله ما با سختی زندگی می‌کنند.

   رشد تصاعدی مشکلات

زن جوان، دلگیر از مشکلات محله شهرک شهید رجایی است. اومی گوید: در آستانه انتخابات، گروه کاندیداها و مسئولان به مناطق حاشیه شهر رفت وآمد کرده و در مساجد این نواحی سخنرانی می‌کنند که «به زودی مشکلات فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی رفع می‌شود...»، اما مشکلات ما چندین برابر شده است. به طور کلی مردم بر این باورند که هیچ کدام از مشکلات مناطق محروم ازجمله «شهرک شهید رجایی» حل نمی‌شود، چون رسیدگی واقعی وجود ندارد. ما بارها برای مشکلاتمان به دستگاه‌ها و نهادهای مختلف مراجعه کردیم، اما نتیجه‌ای نگرفته‌ایم. درحالی که اگر نگاهی به درصد آرای مردم بیندازید، بیشترین آرا به جمعیت مناطق کم برخوردار تعلق دارد، چراکه نسبت به کشورشان تعلق خاطر دارند.

  دلسرد از حل مشکلات

با پرس وجو به کوچه‌ای در محله شهرک شهید مطهری می‌رسیم. چند پیرمرد گوشه‌ای نشسته‌اند. مردی با دلخوری می‌گوید: اینجا هیچ‌کس مشکلی را حل نمی‌کند، ما به شما هم اعتماد نداریم که مشکلمان را بگوییم و خودمان را به دردسر نمی‌اندازیم.

وی که دل پردردی دارد با اشاره به حفره‌ها و چاله‌های کف کوچه، اضافه می‌کند: برای انشعاب آب از سال ۹۲ درگیر هستم اما هنوز نتیجه نگرفتم درحالی که هزینه این خدمات چندین برابر شده و دیگر توان پرداخت ندارم. چند روز پیش که پیگیر مشکلی بودم، یکی از کارمندان گفت: برو شکایت کن. جواب دادم به کجا و به چه کسی شکایت کنم تا صدایم را بشنود. مگر ارگانی هم مشکلات را حل می‌کند؟ همین همسایه ما را ببینید که با چهار نفر در یک آلونک اجاره‌ای زندگی می‌کنند. آیا به دادش می‌رسند؟

پیرمردی از راه می‌رسد و آرام از مشکلاتش می‌گوید: من ۸-۷ سال در مراکز نگهداری معلولان کار می‌کردم و بیمه بودم، اما با تغییر مدیریت و جدا شدن مراکز فتح‌المبین و بقیه مراکز، دیگر ما را بیمه نکردند؛ بنابراین ناگزیر شدم کارم را عوض کنم. پس از سال‌ها بدون بیمه و بازنشستگی اجاره نشینم. البته به هیچ نهاد حمایتی مراجعه نکردم، اما با وضعیت تورم و گرانی ناچارم به سراغ این مراکز بروم.

  مسئولان کشوری، حاشیه شهر را دریابند

همت‌آباد محله آشنایی برای مردم مشهد است. در یکی از کوچه‌های این شهر زن میانسالی با اشاره به مشکلات ‌بی‌شمار ساکنان، از برنامه‌های نمایشی نهادهای دولتی و تشکل‌های مردم نهاد گلایه‌مند است. او می‌گوید: هیچ برنامه مؤثری برای رفع محرومیت و مشکلات مردم کم برخوردار ندارند. هرازگاهی عده‌ای می‌آیند و چند بسته غذا می‌آورند. ما غذا نمی‌خواهیم به ما امنیت و کار بدهید. کوچه‌ها را پیش می‌رویم و به خوبی می‌بینیم ساکنان محلات از ترس مزاحمت هم‌محله‌ای خود با مصلحت اندیشی مختصر نظری داده و یا سکوت می‌کنند.

درحالی که به تجربه دریافتیم درهمین مناطق ساکنانی زندگی می‌کنند که چندین برابر مدیران و مسئولان شهری نسبت به چالش‌های اجتماعی آگاه‌ترند. مرد جوانی که گوشه‌ای ایستاده با وقار و آرام می‌گوید: به نظرم برای حل مشکل این مردم و این مناطق باید جدی‌تر چاره‌اندیشی کنند؛ چراکه دامنه این مشکلات به دیگر مناطق کشیده می‌شود. چنانکه در این محل سرقت به وفور دیده می‌شود و دلیلش هم مشکلات اقتصادی مردم است. اگر برای این گونه آسیب‌ها تلاشی نشود، بزهکاری‌ها افزایش پیدا می‌کند.

وی تاکید می کند:حل مشکل حاشیه شهر مشهد باید به صورت ملی بررسی وبرای آن راهکارهایی اندیشیده شود.

   یک گام صمیمی

بی‌تردید تنگناهای موجود در محلات حاشیه شهر مشهد یکشبه و یکساله اتفاق نیفتاده که انتظار داشته باشیم یکشبه و یکساله حل شود، اما چنانچه عزم جدی برای مدیریت و کنترل این چالش‌ها در مدیران ما باشد، می‌توان امیدوار بود آثار این مسائل کمتر و با صدمات ناچیزتری در جامعه بروز کند. این مسئله نیز حاصل نمی‌شود مگر اینکه متولیان امر واقع‌بینانه و اصولی به چالش‌ها توجه کرده و یک گام صمیمی‌تر در کنار مردم بایستند.

منبع: روزنامه قدس

انتهای پیام/